150 151 3

■

cznie żądają posługiwania się prawą ręką i czasami udaje się „przestawić” dziecko. Jednak uczniów o silnej lateralizacji lewostronnej stanowczo nie można zmuszać do pisania prawą ręką. Jeżeli różnica między sprawnością lewej ręki a prawej jest bardzo duża, prawa jest na przykład na poziomie sprawności dziecka pięcioletniego, a lewa — siedmioletniego, nie należy dziecka przestawiać, gdyż to spowoduje niepowodzenia szkolne.

Dziecko leworęczne należy otoczyć troskliwą opieką i nie dopuścić, aby traktowało siebie jako gorsze od innych. Karygodne jest ośmieszanie i upokarzanie, potrzebny jest spokój.

U niektórych uczniów występują zakłócenia w rozwoju mowy. Późno zaczynają mówić, mówią niewyraźnie, ich słownictwo jest ubogie i zniekształcone. W klasie I mają ogromne trudności w uczeniu się czytania i pisania. Przyczyną mogą być zaburzenia w rozwoju analizatora słuchowego. Dzieci o dużym niedosłuchu i defektach narządów słuchu uczą się w szkołach specjalnych, natomiast lekko niedosłyszące, przy niewielkim uszkodzeniu tego narządu, uczą się razem z dobrze słyszącymi i muszą opanować ten sam program nauczania. W wyniku starannie i umiejętnie prowadzonej pracy w domu i przedszkolu zaburzenia mowy wywołane opóźnionym rozwojem analizatora słuchowego mogą być wyrównane, ale w dalszym ciągu trzeba dziecku pomagać, gdyż szczególnie pisanie ze słuchu (dyktanda) będzie mu sprawiało ogromną trudność.

Poważną przeszkodą w uzyskiwaniu pozytywnych wyników w nauce jest jąkanie się. U dzieci występuje ono częściej niż u ludzi dorosłych i jest wywołane na ogół wspomnianymi deficytami rozwojowymi, a zwłaszcza wadami wymowy. W pracy nad likwidowaniem wad wymowy i jąkania ważne jest wykrycie przyczyny, co nie zawsze jest łatwe, dlatego rodzice powinni zasięgnąć porady specjalisty i prowadzić z dzieckiem ćwiczenia wyrównawcze według uzyskanych wskazówek.

Mogą też wystąpić deficyty w rozwoju analizatora wzrokowego, a u niektórych uczniów deficyty nie w jednym, ale w kilku zakresach. Takie dzieci nie mogą sprostać wymaganiom szkoły, chociaż ich inteligencja może być w normie. Wczesne rozpoznanie tych mikrodefektów i odpowiednie ćwiczenia pomogą wyrównać istniejące braki.

Ogromne trudności związane z nauką szkolną przeżywają dzieci nerwowe i nerwicowe. Wprowadzamy rozróżnienie dzieci nerwowych i nerwicowych z tego względu, że nie jest to zjawisko identyczne. Dzieci nerwowe są to jednostki skłonne do zaburzeń nerwicowych, ale nie przejawiają one zakłóceń w rozwoju osobowości, natomiast nerwicowe takie zaburzenia wykazują. Wśród nerwico-

151