1525524Y441198396100069584518 n

ii i myślenia”, spełnia dwie ważne ną. W dyskusjach intcrdyscyplinar-rjmuje się jako centralną ze wzglę-l Akt komunikowania pozwala bo-więc ich pojęcie i przyjmowanie ich >mne znaczenie dla społeczno-kul-będąc s)^rstcmem reguł dotyczących nsu. poprzez komunikowanie przy-ązków. Mamy tu do czynienia z ję-miana wiadomości stanowi proces, nnych, wpływa na ich stan umysłu, czas zmiana społeczna. Mechanizm łłaszczyźnie teorii wiadomości, roz-^D, np. na gruncie dydaktyki problem ął Krzysztof Kruszewski¹¹, a zagad-eowicki¹*.

powiązania, jakie wytwarza język lania. Użycie symboli językowych ych form reprezentacji poznawczej, postrzegania świata¹'. Ponieważ ten ych poziomach ogólności, powstaje eryzująca się wysokim stopniem ela-dną z przyczyn załamania się badań it 60. i 70. Okazało się, że bez odnie-owanie otrzymanych wiadomości.

a a język

u. można zauważyć znaczną liczbę ka z komunikowaniem się. Trudno iki interakcji społecznej. Komunika-rizuje określone struktury mózgowe

Kognltywlłtyczne problemy Jęeyks    19

umożliwiające naukę posługiwania się językiem. Niepoprawne ich działanie wpływa na proces komunikowania.

Problem jest dość istotny zc względu na wpływ mediów na współczesnego człowieka. Komunikacja nie jest prostym przekazem wiadomości, ponieważ występują w^r niej relacje strukturalne. Wczesne hominidy komunikowały się za pomocą gestu (np.: ruchu kończyn, głowy, położenia ciała) oraz różnych form dźwiękowych mieszczących się w granicach protojęzyka. Krystalizujący się u człowieka język z jednej strony wyparł szereg mniej efektywnych sposobów komunikowania się, z drugiej, asymilował to, co było dla niego korzystne. Współcześnie obserwujemy różne śladowe pozostałości po tych sposobach, które skutecznie wspierają język, a zatem rozpatrywanie komunikacji między ludźmi wymaga dostrzeżenia wszystkich składowych procesu komunikowania. Jego struktura nic będzie prostym układem dialogowym proponowanym przez Sokratesa, gdzie występuje: nadawca, komunikat i odbiorca. Od dawna znana teza Elliota Aronsona, mówiąca, źe człowiek jest istotą społeczną, znajduje swoje potwierdzenie w komunikowaniu. W jego trakcie dopiero pojawienie się odbiorcy komunikatu pozwala zaistnieć nadawcy. Warunkiem wystąpienia komunikacji jest posiadanie wspólnego języka zrozumiałego, zarówno przez nadawcę, jak i odbiorcę. Oznacza to, że akt komunikowania jest podporządkowany pewnym regułom.

Język, czyli kod, za pomocą którego można odnosić się do stawianych tez, staje się wyrazicielem naszych myśli, a więc wyznacza w jakiejś części nasze istnienie. Skoro kod ma tak duże znaczenie, to przyjrzyjmy mu się bliżej. Bo-żydar Kaczmarek'⁴ wymienia pięć składników' kodu językowego: fonologicz-ny, morfologiczny, leksykalny, synlaktyczny i stylistyczny.

Kod fonologiczny stanowią fonemy, które umożliwiają wychwycenie dźwięków mowy. Dzięki umiejętności odróżnienia tych dźwięków jesteśmy w stanie odczytać je bez względu na to, czy wymawia je dziecko, czy starzec. Duże znaczenie ma tu umiejętność poprawnego słuchania, którą nabywamy w procesie komunikowania. Dzieci, które mają trudności z odróżnieniem fonemu, są skłonne do nadużywania skojarzeń wynikających z treści zadania. Efektem tych trudności jest gubienie części słów, co zmusza je do wypełniania powstałej luki. Niesie to ze sobą określone skutki np. nadmierne koncentrowanie uwagi oraz poświęcanie większej ilości czasu na wykonanie zadania. Zaburzenia natury fonologicznej powodują trudności z analizą słów, co wpływa w sposób istotny na karierę szkolną. W Stanach Zjednoczonych oce-

Kaczmarek 2005.