19

7. Umiejętność kierowania zespołami ludzkimi

239

cennej z punktu widzenia nauki o pracy. Jest to definicja, którą podaje J. Zieleniewski [151, str. 193]: kierowanie jest to powodowanie, aby działanie kierowanego było zgodne z zamiarem kierującego (²³). Definicja ta w sposób bardzo szeroki (wykracza bowiem poza organizację zakładu pracy, a dotyczy wszelkich zespołów, nawet powstałych doraźnie) określa sam proces kierowania i wskazuje na wzajemne stosunki pomiędzy kierującym a kierowanym.

W zasadzie rozróżniamy dwa typy kierowania ludźmi: autokratyczny i demokratyczny, inaczej zwane również kierowaniem za pomocą rozkazów i kierowaniem przez motywowanie (²⁴). Kierowanie autokratyczne polega (w uproszczeniu) na tym, że kierownik sam narzuca cel, sposób, etapy, warunki pracy, określa, kto z kim ma współpracować itp., a kierowani przezeń ludzie mają za zadanie jedynie podporządkować się tym poleceniom. Kierownictwo demokratyczne polega na tym, że kierownik stwarza warunki, w których działanie jego podwładnych rozwija się na podstawie ich inicjatywy, ale zgodnie z jego zamiarem (²⁵). O ile pierwszy sposób abstrahuje od chęci i woli pracowników, o tyle drugi sposób na tej woli i chęci się opiera.

Drugi sposób kierowania uznano za bardziej wskazany w kierowaniu zakładem pracy. Jest to szeroko naświetlone w literaturze specjalistycznej. Podstawowym warunkiem skuteczności kierowania jest pozyskanie zaufania i w związku z tym uzyskanie maksymalnego poparcia ze strony kie-

(²³)    Podobne sformułowanie występuje również w pracy [149, str. 339].

(²⁴)    Pojęcie „motywowania” jest stosowane tutaj w znaczeniu innym niż zwykle w języku polskim, gdyż nie chodzi tu o uzasadnienie, a o pobudzanie lub zachęcanie. Jest to więc termin niezręczny, wprowadzający w błąd; przyjął się wskutek wpływów terminu obcego: motiuation.

(²⁵)    Nie jest to więc ściśle biorąc demokracja, ale — jak to określa Zieleniewski [151] — jej pozór, gdyż kierowani nie kierują się sami, jakby z nazwy „demokracja” należało wnioskować. Niemniej stosowana w Ameryce nazwa przyjęła się już dość powszechnie i u nas.