1 (111)

222 Proza o tematyce przyrodniczej

wątków fabularnych oraz do pogłębienia psychologii bohatera zwierzęcego. Widoczne to jest m. in. w utworach W. Żółkiewskiej, R. Pisarskiego i E. Kołaczkowskiej.

Rolą utworów ó tematyce przyrodniczej w zaspokajaniu potrzeb czytelniczych dzieci i młodzieży jest niedyskusyjna. W dobie urbanizacji i technizacji życia oraz zagubienia człowieka w skomplikowanych problemach współczesnego świata literatura przyrodnicza, kontakt z naturą za pośrednictwem fikcji literackiej, w przeciwieństwie do rzeczywistego dostępny w zasadzie dla każdego, może stanowić doskonałe antidotum na psychiczne stresy i załamania przeżywane nie tylko przez dorosłych, ale i pokolenie młodych, na którym cywilizacja, obok wpływu pozytywnego, wyciska także swoje piętno ujemne.

VIII.

PRZEKŁADY PROZY DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Z LITERATUR OBCYCH

' \

Proces przyswajania przez polską kulturę wybitniejszych pozycji „dziecięco-młodzieżowych” ze współczesnej literatury światowej i wchłaniania obcych wartości literackich w okresie powojennym uzależniony był między innymi od aktualnej polityki wydawniczej i naszych możliwości wydawniczych, od rozwoju rodzimej literatury z adresem młodzieżowym oraz od potrzeb czytelniczych naszej młodzieży. Czynniki te funkcjonowały w sposób kompleksowy i wpływały na współczesną rzeczywistość literacką w dziedzinie przekładów, odpowiednio zróżnicowaną i odmienną w poszczególnych okresach literackich.

Trudne początki

W pierwszych latach powojennych przeważały na polskim rynku wydawniczym książki rodzime. Z zestawienia statystycznego Felicji Neubert wynika, że w 1945 roku książki obce stanowiły 12,8 % całej naszej „młodzieżowej” produkcji piśmienniczej, w 1946 r. — 16%, w 1947 r. — 17,2 %, w 1948 r. -17 %, natomiast w 1949 r. liczba ich wzrosła do 42,6 %b Dane te wskazują, że w porównaniu z latami późniejszymi w okresie od 1945 do 1949 r. liczba przekładów była niewielka — między innymi ze względu na trądności wydawnicze, wynikające ze specyfiki upowszechniania obcej literatury współczesnej. Potęgowała je mała stosunkowo liczba znawców zagranicznej litera-

¹ F. Neubert: Obraz polskiej literatury dla dzieci ir okresie W45—I964 w świetle liczb. [W:] Seminarium naukowe poświęcone literaturze dla dzieci i młodzieży w 20-leciu PRL. Op. cit., s. 29.