1 (105)

210 Proza o tematyce przyrodniczej

tajniki przyrody nie tylko w konwencji realistycznej, ale i fantastycznej. Ujmując świat przyrody w kategoriach baśniowych, swoje wizje literackie stara się dostosować do typu przeżywania i wyobraźni dziecięcej.

Życiu zwierząt domowych poświęciła swoje opowiadania: Dzieciaki i zwierzaki (1948) oraz O kotku góralu (1949) Helena Bobińska. Pisarkę interesuje najbliższe środowisko małych bohaterów, kontakty z istotami, które towarzyszą im od pierwszych chwil życia, współżycie “z przyrodą i trwałe przyjaźnie ze zwierzętami domowymi, występującymi w jej utworach na równi z dziećmi w roli bohaterów literackich. Często —: tak jak w przypadku opowiadania O kotku góralu — zainteresowanie życiem zwierząt łączy autorka z problematyką obyczajową, z opisem życia rodzinnego, zwyczajów, folkloru i piękna miejscowej przyrody.

W książkach przeznaczonych dla starszych czytelników posługiwano się najchętniej techniką opisu realistycznego, sięgano po doświadczenia literatury dokumenialno-reportażowej, która — pod wpływem świeżych doświadczeń wojenno-okupacyjnych pojawiła się w wielu odmianach współczesnej beletrystyki. Wskazują na to m. iii,: utwóij Witolda Zechęntęrą Wilk z partyzantki (1946) oraz opowiadania Haliny Koszutskiej. Psia służba (1949), poświęcone wytresowanym psom wykorzystywanym do spełniania określonych zadań na froncie w Armii Czerwonej. Zwierzęcy bohaterowie opowiadań M. Koszutskiej wykonują w warunkach wojennych rozmaite funkcje. Pisarka ukazuje w działaniach frontowych psa-czujkę, psa-sanitariusza, psa-tro-piciela, psy wykrywające miny. Posługuje się przy tym autentycznym materiałem historyczno-dokumentalnym, kiedy informuje o dramatycznych walkach pod Woroneżem, Stalingradem czy też na Ukrainie. W.tym kontekście fjej proza przyrodnicza, w której ukazuje inteligencję i wierność psów, ich przywiązanie do człowieka, nabiera cech dokumentalno-reportażowych.

Motyw psa jako wiernego przyjaciela człowieka był już w piśmiennictwie dla dzieci i młodzieży ąiejednokrotnie wykorzystywany. Wystarczy tu ęho-ciażby przypomnieć klasyczną już dziś książkę Londona pt. Biały Kieł, powieści Kiplinga: Księga dżungli i Druga księga dżungli, o chłopcu wychowującym się w stadzie wilczym, czy też odwołać się do naszej “rodzimej twórczości — chodzi tu o książki Centkiewiczów, w których psy wiernie towarzyszą człowiekowi w zmaganiach z przyrodą polarną. Wtómość wątku ' tematycznego nie obniża jednak autentycznych wartości literackich opowiadań Koszutskiej. Został on bowiem wtopiony w zupełnie odmienne realia historyczne i spożytkowany dla oświetlenia doniosłej w sensie wychowawczym problematyki.

Ir

/w

53. J. Bieniasz: Tur ul, władca puszczy, [lustr.; S. Rozwadowski

14*