201030Image0068

ZARYS CHEMU KOSMETYCZNEJ

Należy podkreślić, że „alkohol Laurylowy". uzyskiwany przez redukcję kwasów tłuszczo-wych pochodzących z surowców naturalnych (ryc. 247). stanowi w istocie mieszaninę, składającą się z różnych alkoholi tłuszczowych, z przewagą alkoholu laurylowcgo. Dlatego też. otrzymywany z takiego surowca siarczan w praktyce zawiera reszty tłuszczowe o różnej długości łańcucha alkilowego (Cg._tt).

Duże ilości długołańcuchowych alkoholi tłuszczowych, zużywanych do produkcji detergentów anionowych, wytwarza się również syntetycznie. Surowcem w ich syntezie może być etylen (CH₂=CH₂), który poddaje się katalitycznej polimeryzacji i addycji do związku metaloorganicznego (ryc. 166). W wyniku zachodzących przemian następuje włączanie cząsteczek etylenu do związku metaloorganicznego w miejsce wiązania pomiędzy metalem a rozbudowującą się grupą alkilową (ryc. 166).

metal— CHjCHj + CHj-CHj -- metal —CHjCHjCHjCHj + CH₂«CHj -►

metal—CHjCJłjCHjCHjCHjCHj ild. -g~jSg» metal—O— (CH₂),<m«CH,

HO—(CH2),o-isCHj Alkohol tłuszczowy

Ryc. 166. Synteza alkoholi tłuszczowych

Zwiększający się łańcuch polimetylcnowy zasadniczo jest pozbawiony rozgałęzień, a polimeryzacja prowadzi do otrzymania cząsteczek o długości łańcucha alkilowego C_l2-V Utlenianie powstającego związku metaloorganicznego powietrzem daje odpowiednie alkoholany. które następnie rozkłada się kwasem siarkowym i uzyskuje w ten sposób długoiań-cuchowe alkohole tłuszczowe. Duże ilości tak wytwarzanych alkoholi zużywa się do produkcji detergentów, m.in. o budowie omawianych soli alkilosiarczanów (Genapole, Re-wopolc, Sulfetale, Sulfopone).

Przykładem tenzydu alkilosiarczanowego, opisanego wzorem ogólnym II (ryc. 164), może być sól sodowa siarczanu 2-etyloheksylowego, o budowie przedstawionej na rycinie 167.

	^s1/\0''^S0,Na
	xh3	Sól sodowa siarczanu 2-ciylolicksylowcgo

Ryc. 167.

Roukii17

Sole oksyelylenowanych olklloslarczańów

Oksyctylenowanie alkoholi tłuszczowych tlenkiem etylenu (ryc. 216) prowadzi do powstania alkoholi hetero!ańc ucho wy ch, zawierających w łańcuchu głównym, oprócz alkilowej reszty tłuszczowej (R), także fragment polioksyctylenowy lR-0-(CH₂CH₂0) -CHjCHjOHJ. Estryfikacja takich alkoholi kwasem siarkowym, a następnie alkalizacja za pomocą odpowiedniej zasady, daje detergenty o budowie soli siarczanów alkilopołioksye-tylenowanych (ryc. 168),

CH2CH2O-SOJ"] l*fe⁺

Me*=Na*. Mg”. NHJ, HN^,(CH₂CH_łOH),

R - łańcuch alkilowy (C_t0-C_l4): /i*»2-5

Ryc. 168. Sole oksyetylonowych alklloslarczanów

Siarczany oksyelylenowanych alkoholi tłuszczowych należą do tenzydów anionowych__

dobrze tolerowanych przez skórę, odznaczających się znakomitymi właściwościami myjącymi i pianotwórczymi, a ponadto niewrażliwych na wodę twardą oraz łatwo podlegających biodegradacji. Przyjmuje się przy tym, że na poprawę rozpuszczalności i właściwości pianotwórczych lYćhl>ab‘;tanT:TT oraz ohniżeni^ich działania drażniącego wobec błon śluzowych oczu, korzystnie wpływa wzrost stopnia oksyetylcnowania alkoholu tłuszczowego (n).

Tuwagi na wymienione zalety, sole oksyetylenowanych alk i losiarczanów znajdują szerokie zastosowanie przy produkcji szamponów, płynów do kąpieli oraz mydeł płynnych. W zależności od długości łańcucha alkilowego (R), ilości fragmentów polioksyetylenowych (n) oraz rodzaju kationu (Me*), detergenty te posiadają różne nazwy handlowe*. Texapone. Re-wopole, Elfan NS, Gcnapolc. Zetesole, sodium (laureth-n. myreth-n...) sulfate.

W porównaniu z omówionymi już siarczanami alkilowymi (ryc. 164), ich oksyetyleno-waneTnalogi (tyc.~I68) są stabilniejsze w roztworach kupnych i łagodniejsze dla skóry. Szczególnie wartościowym detergentem tej grupy jest sól sodowa siarczanu polioksyetyle-nolaurylowego (ryc. 168; /»=0-3, RsC^H^.

Sole oksyelylenowanych alkilosiarczanów występują także często w składzie preparatów przeznaczonych do pielęgnacji okolic odbytu oraz narządów płciowych. Aktywność wy-dzielnicza tych organów sprawia, że są one źródłem intensywnego, nieprzyjemnego zapachu, który pochodzi od produktów bakteryjnego rozkładu substancji białkowych do amin o woni przypominającej zapach rybi, jak również rozkładu mocznika do amoniaku. Nakładają się na to zapachy indywidualne, których źródłem są gruczoły apokrynowe. Stosowane w higienie osobistej preparaty muszą więc zawierać w swoim składzie detergenty, środki de-odorujące oraz zapachowe, przy czym—ze względu na wyjątkową wrażliwość i delikatność błon śluzowych strefy intymnej, jak i wysoki stopień jej unerwienia - wszystkie te składniki muszą być szczególnie łagodne dla ciała.

Z grupy detergentów, poza solami oksyelylenowanych alkilosiarczanów, artykuły higieny osobistej mogą zawierać sól disodową estru polioksyetylenowanego alkoholu laurylowego z kwasem sulfobursztynowym (ryc. 171, wzór Ul), sarkozydy lub taurydy tłuszczowe (ryc. 162,173), a także kondensaty kwasów tłuszczowych z proteinami (ryc. 160). Preparaty te

Rozdział 7 123