201030Image0088

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

reakcyjnych, przez destylację, można wyizolować monogliceryniany o czystości 90%. Jednocześnie aktywność emulgująca takiego preparatu wzrasta około 3-5 razy w porównaniu z produktem surowym, bowiem właściwościami emulgującymi obdarzone są wyłącznie mo-nogliceryniany. Z uwagi na dominację lipofilowego fragmentu cząsteczki, monogliceryniany tworzą emulsje typu w/o. Dla przykładu, duże ilości wody udaje się połączyć z parafiną płynną w obecności 1-2% monogłiccrynianu oleinowego. Należy przy tym podkreślić, że

zarówno mono- jaki digliccryniany są związkami w około 90% zestryfikowanymi przy i-rzędowych grupach alkoholowych, a więc w położeniach 1 lub 3 gliceryny.

Właściwości fizykochemiczne estrów tłuszczowych gliceryny uzależnione są od rodzaju użytego do estryfikacji kwasu. I tak, estry oleinowe gliceryny wykazują konsystencję maści. zaś estry stearynowe są substancjami stałymi. Zastosowane do estryfikacji gliceryny kwasy tłuszczowe mogą być również mieszaninami różnych kwasów. Przykładem emulgatora glicerynowego w/o o mieszanym składzie reszt kwasowych jest Cutina GMS (Imwitor 900.

Tegin 515). Substancja taka wytwarzana jest przez estryfikację gliceryny kwasami iauryno-wym i stearynowym, przy czym monestry stanowią około 35% składu uzyskiwanej mieszaniny. Przy zmiennej ilości dwu- i trójestrów produkt zawiera także do 6% wolnej gliceryny.

Częściowe estry tłuszczowe gliceryny są stosowane w charakterze emulgatorów, a także jako koemulgatory oraz regulatory konsystencji w emulsjach typu o/w (Dracorin). Ponadto, mono-diestry glicerynowe mogą być składnikami podstaw maści, kremów [Cutina (CBS, MD.KD 16, LE)].

Dodatkowe zacytowanie wolnych grup hydroksylowych mono-diestrów tłuszczowych gliceryny za pomocą niskocząsteczkowych kwasów organicznych pozwala na sterowanie równowagą hydrofilowo-Iipof Iową emulgatorów glicerynowych. W zależności od rodzaju kwasu acy-lującego otrzymuje się wówczas substancje o różnych wartościach indeksu HLB. Przykładowo, produkty acetylacji mono-diglicerynianów tłuszczowych (Tegin E) wykazują wartość HLB w zakresie 2-3, a produkty acylacji kwasem mlekowym (Tegin L) lub kwasem cytrynowym (Tegin C) są bardziej hydrofitowe i mają wartość indeksu HLB odpowiednio 5-6 oraz 10-11.

Dalsze podwyższenie właściwości hydrofitowych mono-d i glicerydów tłuszczowych, a także odwrócenie kierunku działania emulgującego osiąga się przez oksyetylenowanie wolnych grup hydroksylowych za pomocą tlenku etylenu (Cutina E 24, Lamecreme PSM-20. Tagate). Przykładowo, emulgatory Tagate są rozpuszczalnymi w wodzie połączeniami o konsystencji płynnej lub woskowatej i indeksie HLB w zakresie 14-17. Stosowane są one w kosmetyce jako emulgatory typu o/w lub solubilizalory dla olejków eterycznych i witamin olejowych. Ponieważ związki te występują również jako czynniki przetłuszczające, wzory ich zamieszczono w rozdziale 9 (ryc. 250).

Emulgatory o budowie mono-diglicerynianów tłuszczowych stosowane są także w mieszaninie z emulgatorami anionowymi (np. sole alkilosiarczanów, ryc. 164) lub niejonogen-nymi emulgatorami typu oksyetylenowanych alkoholi tłuszczowych (ryc. 216). Przykładem emulgatorów o tak skomponowanym składzie są Teginacide, wykorzystywane przy otrzymywaniu emulsji kosmetycznych typu o/w.

fjfiy ihiaamn sorbltanu

Do kosmetycznych emulgatorów z grupy estrów tłuszczowych alkoholi wielowodorotle-nowych należą również pochodne sorbitanu. Sorbilan powstaje z sześciowodorotlenowego alkoholu cukrowego zwanego sorbitolem (sorbitem, ryc. 227), który jest produktem redukcji grupy aldehydowej w glukozie.

Sorbitol w wyniku termicznej dehydratacji traci dwie cząsteczki wody z jednoczesnym utworzeniem mieszaniny cyklicznych eterów, określanej mianem sorbitanu. W skład sorbitanu wchodzi niewielka ilość pochodnej tetrahydropiranu (I, ryc. 22S), a w 85% tworzy go pochodna tetrahydrofuranu (II. ryc. 228).

Rozdział 7 163