201030Image0098

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

/ostaje z kolei uaktywniona przez koenzym-A (HSCoA). co zapoczątkowuje proces /taksy-dacji i prowadzi do skracania alkilowej reszty tłuszczowej amfotenzydu o dwa atomy węgla (ryc. 242). W praktyce proces ^-oksydacji biegnie tak długo, aż pozostający przy grupie amoniowej łańcuch węglowodorowy będzie zbyt krótki dla zapoczątkowania kolejnego etapu ^-oksydacji. Prowadzi to do wytworzenia związku, w którym krótki fragment łańcucha alkilowego jest połączony z grupą amoniową biodegradowanego amfotenzydu. W przypadku alkilobetain (ryc. 246) końcowym etapem takich przemian może być występująca w naturze betaina (N.N.N-trimetyIoglicyna), której biorozkład daje dwutlenek węgla, amoniak i metan. Jednocześnie należy podkreślić, że z uwagi na właściwości przcciwdrobnoustrojo-we detergentów amfotcnzydowych. proces ich biodegradacji zainicjowany zostaje z pewnym opóźnieniem, bowiem zaangażowane w jego przebieg drobnoustroje wymagają pewnego okresu ..aklimatyzacji”.

V**J | /

CHj—(CHi)/i“Ń*-CHjCOO‘ HOCHi-fCH^-N^-CHiCOO*

^H, CH,

Alkilobetaina

CH,

OCH-<CHi),,-N-CHjCOO* Dehydrogenaz HOOC-fCH^-N^-CH^OO- ĄOksydyją^

-CHjCOSACo

CH,—N⁺-CH₂COO* -- H2O.CO2.CH4.NH3

CH,

Betaina

Ryc. 246. Biodegradacja amtotenzydów alkllobelalnowych

W zakończeniu należy dodać, że detergenty, których rozkład wymaga udziału tlenu do zainicjowania procesu co-oksydacji, znacznie trudniej ulegają biodegradacji w warunkach beztlenowych w porównaniu z detergentami, których rozkład zapoczątkowany zostaje etapem hydrolizy.

Rozdział Ę|

Środki natłuszczające

Środki natłuszczające są charakterystycznymi składnikami artykułów kosmetycznych zawierających detergenty lub mających postać roztworów alkoholowo-wodnych. Preparaty takie usuwają bowiem z powierzchni ciała naturalny film ochronny skóry, utworzony przez wydzielinę gruczołów łojowych skóry (rozdz. 1.4) oraz wodę pochodzącą z procesów per-spiracji i transpiracji (rozdz. 3). Na powierzchni ciała łój skórny oraz woda muszą występować w odpowiednich proporcjach, bowiem oba składniki związane są w formę emulsji. Prawidłowy skład płaszcza wodno-lipidowego naskórka oraz jego odczyn pH są istotnymi elementami naturalnej bariery, chroniącej skórę przed patogennymi drobnoustrojami. Ponadto, związanie wody w formie emulsji opóźnia jej odparowanie, co wpływa korzystnie na utrzymanie właściwej wilgotności i elastyczności naskórka.

Stosowane w preparatach kosmetycznych składniki natłuszczające są w stanie zastąpić zmywany naturalny film ochronny skóry. Dlatego też należą one do niezbędnych składników mydeł, płynów do kąpieli, preparatów do golenia oraz do pielęgnacji ciała i włosów, zwłaszcza takich, które mają postać roztworów alkoholowych lub alkoholowo-wodnych.

Działaniem natłuszczającym są obdarzone związki lipoidowe, które mają tendencję do sorpcji na powierzchni skóry i tym sposobem chronią ją przed nadmiernym odtłuszczeniem i przesuszeniem. Chociaż dokładny mechanizm działania środków natłuszczających nic jest znany, to wydaje się wysoce prawdopodobne, że dzięki powinowactwu do keratyny odkładają się one na skórze, zastępując zmywany łój, a jednocześnie osłabiają właściwości odtłuszczające samego preparatu.

Do kosmetycznych środków natłuszczających należą zarówno związki syntetyczne, jak i połączenia pochodzenia naturalnego, przy czym nie powinny one dawać niezgodności z ka-tiono- lub anionoakty wnymi tenzydami. Z połączeń naturalnych właściwości natłuszczające mają tłuszcze wełny owczej, kazeina, lecytyny oraz sekrecje gruczołu kuprowego ptaków wodnych, a ze związków syntetycznych kwasy tłuszczowe oraz ich pochodne (estry, amidy), alkohole tłuszczowe i ich estry, oksyalkilowane alkohole tłuszczowe, wełniane i wielo-wodorotlenowe, a także pehydroskwalen. Warto podkreślić, że wiele z wymienionych czynników natłuszczających może jednocześnie wykazywać właściwości solubilizatorów, emulgatorów (rozdz. 7.3), czy też emolientów (rozdz. 12).

Rozdział 9 183