2012 12 18 19 37

I

I

f

124

miejskiej zakłady przemysłowe i utylizacyjne: wysypiska, spalany f śmieci, grzebalnie odpadków z rzeźni, strzelnice, budowle energetycy, i inżynierskie, zamknięte zakłady lecznicze itp. Często lokalizacje te pro. wadzą do powstania ostrych konfliktów funkcjonalnych.

Wszystkie te elementy od strony architektury krajobrazu sprowadzić można do form: skupiskowych, gdy zwartą zabudową i obszarami urzą. dzeń pokrywają jakąś przestrzeń, a kształtowanych najczęściej na ukła. dach wielodrożnych; liniowych, gdy grupują się wzdłuż ciągów komun}, kacyjnych, tworząc łańcuchowe zespoły; punktowych, gdy tworzą odoso-bnione, luźno rozrzucone, niewielkie skupiska o drugorzędnym znaczę, niu.

Tworzenie się i rozwój tych form mają swoją logikę. Hierarchia roz- I woju układa się od form punktowych, poprzez liniowe do powierzchnio, wych. W układzie dynamicznym przedstawić to można w uproszczeniu następująco:

Faza 1. Miasto zaczyna rozwijać się w formie punktowej z zagęszczeniem w kierunku ośrodka, na zewnętrz od istniejącej zabudowy po. wierzchnio wej, nie oddziałując jeszcze na sąsiednie wsie.

Faza 2. Zabudowa liniowa przy mieście zaczyna zmieniać się na wielodrożną, punktowa we wsi sąsiedniej na liniową, a z kolei na granicy następnej wsi powstaje zabudowa punktowa.

Faza 3. Zabudowa punktowa bliżej ośrodka zamienia się w liniową, w sąsiedniej wsi powstaje zabudowa punktowa, głównie przy granicy i drodze do miasta.

Faza 4. Zabudowa wielodrożna blisko miasta zamienia się na po- j wierzchniową, w sąsiedniej wsi na wielodrożną, a następnie na liniową. I ■

Przedstawiony ideogram (rys. 109) wykazuje, iż przy idealnym nie-zakłóconym, spontanicznym rozwoju, fazy osadnicze następują po solne w określonej kolejności od punktowych do powierzchniowych, a ośrodkami krystalizacji są drogi i granice. Teoretyczny obraz rozwoju osadnictwa w rzeczywistości podlega wielu zakłóceniom i zniekształceniom j z uwagi na wpływ dodatkowych czynników administracyjnych, naturalnych, ludnościowych czy inwestycyjnych. Takimi czynnikami będą granice administracyjne, które od strony zewnętrznej układu skupiają a-budowę, tam np. gdzie kończą się ograniczenia zezwoleń na stałe żarnie-szkanie. Do czynników naturalnych zaliczyć trzeba przede wszystkim | ukształtowanie terenu, pokrycie i gleby (rys. 110). Ukształtowanie (jary, 1 doliny podmokłe itp.) oraz pokrycie (lasy, tereny zamknięte), usytuowa* i ne wzdłuż kierunku rozwojowego, powodują podobną intensyfikacją za-budowy jak granice administracyjne, natomiast dobre gleby, np. ogrod- B nicze, powodują dość równomierne rozproszenie nowo powstającej ząbu- I dowy.

Wymienione w zarysie ważniejsze bodźce oddziałujące dodatkowa⁰⁴ ] kształtowanie architektury stref zurbanizowanych mogą posiadł różną j