2012 12 18 27 11

190

Zainteresowaniom ludzi zajmujących iK działalnością ochronną lu>. lejno podlegały różne typy krajobrazów: pierwotny, naturalny i kulturo* wy.

Krajobraz pierwotny już w XIX wieku zaczął szybko nmAff Jego tworzywo stanowiły wyłącznie elementy przyrodnicze, stąd stał sią on przedmiotem zainteresowania przyrodników i po tej właśnie linii poszła jego ochrona. Formą tej ochrony są rezerwaty przyrodnicze oraz w znacznej mierze parki narodowe.

Krajobraz naturalny na większą skalę wzbudził zainteresowanie dopiero w XX stuleciu, kiedy rozwój rezerwatów, parków narodowych, a w końcu i terenów rekreacji wykazał w poszczególnych krajach brak lub zanik form krajobrazu pierwotnego. Również w tym zakresie prymat elementów przyrodniczych włączył je w obręb pojęć związanych przede wszystkim z ochroną przyrody. Przedmiotem tej ochrony pozostały w dalszym ciągu rezerwaty, parki narodowe oraz w pewnym sensie nowa forma w postaci rezerwatów krajobrazowych, związana od początku przede wszystkim z krajobrazem naturalnym.

Krajobraz kulturowy właściwie dopiero obecnie zaczyna podlegać ochronie. Wypływa ona z dwóch źródeł: z wymienionego już kierunku ochrony przyrody, a także z kierunku ochrony zabytków kultury. Krajobrazem kulturowym z przewagą elementów przyrodniczych (a więc głównie uprawowym) zainteresowała się ochrona przyrody. Krajobrazem kulturowym z przewagą elementów kulturowych (a więc głównie terenami osiedleńczymi zabytkowych miast, wsi i zespołów) zainteresowała się ochrona zabytków kultury. Oba te pojęcia, a więc przyrodnicze i za-bytkowo-kulturowe, choć w znacznej mierze uzupełniają się, a czasem nawet przenikają, nie obejmują całości zagadnienia.

Na płaszczyźnie objęcia całokształtu zagadnień związanych z krajobrazem (w głównej mierze) kulturowym wyłoniło się pojęcie „architektury krajobrazu”. Działalność w tym zakresie rozwinęła się konsekwentnie w dwóch kierunkach:

— kształtowania krajobrazu współczesnego,

>— kompleksowej konserwacji krajobrazu, ujmującej w całości zarówno elementy przyrodnicze, jak i kulturowe.

Działalność na polu architektury krajobrazu (często zawężona niesłusznie tylko do zagadnień związanych z zielenią w krajobrazie) przesunęła szybko punkt ciężkości w zakresie ochrony!-— z biernej, ochrony krajobrazu kulturowego — na czynną postawę wyrażającą się w jego konserwacji. Głównym przedmiotem zainteresowania architektury krajobrazu w zakresie konserwacji stał się zabytkowy krajobraz kulturowy. Daje to podstawę do stworzenia pojęcia zabytku architektury krajobrazu kulturowego (tabl. XII, rys. 4, 5, 6). Można już obecnie stwierdzić, iż podobnie jak zabytki kultury, także formy krajobrazu kulturowego mają określone cechy stylistyczne. Polegają one nie