212 213

___Kartograficzne metody prezentacji

Mapy kropkowe opracowuje się w różnych skalach. Są to mapy np. rozmieszczenia ludności w mieście, w kraju, na kontynencie i no ś wiecie. Można zauważyć, że ze zmniejszaniem się skali zwiększa się waga kropki, a zatem coraz bardziej traci ona znaczenie lokalizacyjne. Odpowiedni dobór wagi i wielkości kropki jest bardzo ważną umiejętnością redaktora mapy. Nadanie kropce zbyt malej wagi, czego konsekwencją jest duża liczba kropek na mapie, może spowodować, że kropki nie będą się mieściły na obszarze, który powinny pokryć. Nadanie kropce zbyt dużąj wagi powoduje, że przedstawienie zjawiska na mapie wymaga znacznie mniejszej liczby kropek, ale stwarza trudności poprawnego odzwierciedlenia jego rozmieszczenia. Z powodu znacznego zróżnicowania koncentracji kartowanego zjawiska stosowane bywają kropki różnowagowc. Kropkom przypisie się różne wagi, zmieniając ich wielkość (ryc. 6.20). Badania wykazały, że nie ułatwia to poprawnego odczytania zróżnicowania natężenia zjawiska. Pbwodcm jest nie zachowanie relacji wielkości znaków w stosunku do odpowiadąjących im wag kropek. Na rycinie 6.20 kropka ilustrująca 5000 osób ludności miejskiej nie jest 100 razy większa od kropki symbolizującej 50 osób. Takie ustalenie wag i wielkości kropek wynika z koncentracji rozmieszczenia ludności. Pbprawnc odczytanie mapy, a więc stosunków ilościowych, wymaga szczególnie uważnego zapoznania się z legendą mapy.

Redaktor opracowujący mapę kropkową zbiera różne materiały dotyczące opracowywanego zagadnienia. Redagując mapę zbiorów bawełny, zwykle dysponuje danymi statystycznymi zestawionymi według jednostek administracyjnych. Konieczna jest zatem ich analiza w celu stwierdzenia, gdzie bawełna jest rzeczywiście uprawiana i z jaką intensywnością. Równomierne rozmieszczenie kropek na obszarze jednostki administracyjnej, której 70% powierzchni stanowi pustynia, byłoby postępowaniem niewłaściwym. Kropki należy rozmieszczać tylko tam. gdzie bawełna jest uprawiana.

Legenda map kropkowych najczęściej jest bardzo prosta, gdyż zawiera tylko informację o wadze kropki (hib kropek - w przypadku mapy wielowagowej), ale możliwe jest jej rozbudowanie, co może znacznie rozszerzyć zakres interpretacji mapy. W przypadku

Gęstość zaludnienia Populnllon density

■

900

3000

6000

9000

160

300 ołOb/Km* pouplofcfi fcm

30000 OMb pęęfM

Porównanie powyższych kwadratów (odpowiadających powierzchni lOOkm*) z mapą umożliwia szacowanie gęstości zaludniania oraz liczby ludności C©cęwł9»«ehtn*m3ptN?a&o.« w-wi Ko»reiPO<vS«i9 toare»i«H00»q li»)Hiilmitli

15000

Ryc. 6.21. Skala gęstości zaludnienia liczby ludności opracowana w kwadratach odpowiadających 100 km*, umieszczona w legendzie mapy rozmieszczenia ludności w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej (patrz: ryc. 6.19)

Sili-    IB •

1    '    ■ • :.m*Ą

• | Hcętl 3503 ten

Hyc. 6.22. Mapa kropkowa z odpowitdrw opracowaną aAalą w&koici zbiorów buraków cl*jtm>c/)

map rozmieszczenia ludności możliwe jest umieszczenie w legendzie wzorców gęstości zaludnienia, pozwalających szacować liczbę ludności mieszkającej na danym obszarze (ryc. 6.21). Prezentując metodą kropkową zbiory np. buraków, można zastosować wzorce wielkości zbiorów (ryc. 6.22).

Czytając mapę kropkową, trzeba zwrócić uwagę na jej treść uzupełniającą, która zwykle dobierana jest tak. aby była związana z głównym tematem mapy Na mapach rozmieszczenia ludności, szczególnie obszarów o urozmaiconej rzeźbie terenu, autorzy stosują cieniowanie, a rzadziej rysunek poziomicowy, gdyż ukształtowanie ma wpływ na rozmieszczenie ludności. Na mapie Polski z Atlasu Rzeczypospolitej pokazano większe obszary leśne oraz rzeki. Kropkowe mapy o tematyce rolniczej można uzupełniać danymi o glebach lub umieszczać na nich informacje syntetyczne dotyczące jakości przestrzeni rolniczej.

Mapy kropkowe opracowuje się rzadko, ze względu na dużą pracochłonność i konieczność zbierania materiałów dotyczących szczegółowego rozmieszczenia zjawiska. Na przykład przy opracowaniu mapy rozmieszczenia ludności wykorzystuje się mapy topograficzne, gdyż zawierają one informacje o osadnictwie. W programach komputerowych zwykle brak możliwości wykonania mapy kropkowej, a jeżeli nawet istnieje takie hasło (ang. dot method), to program zwykle nie ułatwia opracowania poprawnej mapy tą metodą.