300 301 2

A    B    C

Ry^c- 118. Włosień kręty — TrichineUa spirali.?. A —- larwy w tkuncc mięśniowej przed encystacją, B — larwa encystowana. C —- wygląd tkanki mięśniowej z larwami cncystowanymi (wielkość

naturalna)

prążkowanych, gdzie otarbiają się wydzielając hialinową otoczkę. Wokół otoczki organizm żywiciela wytwarza otoczkę zwapniałą. Otorbione postacie młodociane rosną, ale nie rozwijają się w postacie dojrzałe i w mięśniach mogą przetrwać do ok. 30 lat. Aby rozwinąć się w postacie dojrzałe muszą dostać się biernie do układu pokarmowego innego żywiciela. Świnie zakażają się głównie poprzez zjadanie zarażonych otorbionymi larwami szczurów (żywych lub padłych). Wśród zwierząt wolno żyjących stałymi źródłami infekcji są głównie lisy i borsuki. Opisany wyżej cykl rozwojowy zachodzi tak samo u wszystkich potencjalnych żywicieli. Szkodliwość zależy od gatunku żywiciela i liczby larw; u człowieka obecność larw w liczbie powyżej miliona prowadzi do zgonu. U świń zakażenie przebiega bezobjawowo albo objawy chorobowe są nietypowe i niewyraźne.

Rząd: struńce — Mermithida

Obejmuje gatunki nitkowate, o ciele ponad 30 cm długim, pasożytujące jako postacie larwalne w jamach ciała owadów, także skorupiaków, pająków, rzadziej pijawek i mięczaków. Larwy wydostają się z ciała gospodarzy i dojrzewają w wilgotnej ziemi. Dojrzałe samice są jajożyworodne. Składają jaja przeważnie na roślinach. Jaja są połykane biernie przez potencjalnych żywicieli, albo larwy wydostają się z osłon jajowych i czynnie wnikają do ciała żywicieli.

Dojrzałe samice struńca czarnego — Mer mis nigrescens po obfitym deszczu wędrują z ziemi na rośliny, gdzie składają jaja. Jaja, wraz z pokarmem, dostają się biernie do owadów roślinożernych. Zachowanie się samic tego gatunku było powodem powstania legendy o okresowym pojawianiu się „deszczu robaków”.

Rząd: Muspicelda

Obejmuje pasożyty ryb, ptaków i ssaków, powodujące powstawanie u zakażonych osobników guzowatych wyrośli.

Podgromada: Chromadoria

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

podgromada obejmuje gatunki cechujące się gardzielą z tylnym rozszerzeniem, wolno żyjące, lądowe, słodkowodne i morskie. Podgromadę rozdziela się na 5 rzędów:

Araeolaimlna

Chromadorida

Desmoscolecida

Desmodorida

Monhysterlda

Gromada: Secernentea

Synonimy: Phasmldla, Telogonia Diagnoza: nicienie mające fasmidie.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Gromada różni się wieloma cechami (Secernentea) od gromady poprzedniej. Przede wszystkim, gatunki tu należące mają fasmidie (synonim: Phasmidia), natomiast nie mają gruczołów przyogonowych, amfidie są słabo rozwinięte. Oskórek jest zawsze gruby, złożony co najmniej z 4 warstw, przeważnie z poprzecznymi prążkami, u części gatunków z wyrostkami. Naskórek przeważnie syncycjalny. Układ wydalniczy z kanałami, kanał wyprowadzający wysłany oskórkiem. Gonady u samic parzyste lub nieparzyste, u samców zawsze nieparzyste. Samce są zawsze zaopatrzone w spikule. Gamety powstają w szczytowych strefach gonad (synonim: Telogonia). Do gromady należy większość nicieni. Proporcje dotyczące trybu życia, w porównaniu z poprzednią gromadą, są odwrócone, większość gatunków jest pasożytnicza, formy wolno żyjące są nieliczne, a w obrębie tych ostatnich przeważają gatunki lądowe. Gromadę rozdziela się na trzy podgromady, głównie na podstawie budowy jamy gębowej i gardzieli.

Podgromada: Rhabditida

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Gardziel u larw, albo u larw i postaci dojrzałych, zróżnicowana na trzon, przewężenie i rozszerzenie tylne. Jama gębowa postaci dojrzałych nieuzbrojona w ruchome struktury oskórkowe (nie występują ząbki, płytki, guzki lub sztylety). Przeważnie pasożyty, część saprofityczna, żyjąca w rozkładających się szczątkach zwierząt lub roślin, rzadko w mule zbiorników słodkowodnych. Podgromadę rozdziela się na 3 rzędy, głównie na podstawie budowy przedniego odcinka ciała.

301