312 313

Mapy temalyc/np

Rezultaty kartowania terenowego są najczęściej dokumentowane na mapach topograficznych w skali 1:25 000, a kartowania hydrograficznego - także 1:10 000. Zestawiony w ten sposób materia! służy do opracowania map 1 -.50 000. Jest to podstawowa skala szczegółowych map przyrodniczych Polski. Ich osnowę stanowią jednobarwne wersje map topograficznych w tej samej skali - w układzie „1942", wykorzystywane przez Państwowy Instytut Geologiczny i w układzie „1992” (wcześniej także „1942”), używane przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Odpowiedniej jakości podkłady topograficzne map tematycznych są stosowane dopiero od początku lat dziewięćdziesiątych XX w. Wcześniejsze miały często zubożoną treść lub byty niekartometryczne wskutek celowych zniekształceń, o czym należy pamiętać, korzystając z tych map.

9.3.2. Mapy geologiczne

Przyjmuje się, że historia polskiej kartografii geologicznej zaczyna się w 1806 r. opracowaniem przez Stanisława Staszica mapy zatytułowanej Carta geologica totius Poloniae, Moldmńae, Transylaaniac et partis Hungariae et Valachiae w skali około 1:1 200 000, dołączonej do wydanego dziewięć lat później jego dzieła pt. O ziemiorodztwie Karpatom i innych gor i równin Polski. Następną ważną publikacją był Atlas geologiczny Galicji, ukazujący się w latach 1887-1912 z inicjatywy krakowskiej Akademii Umiejętności Składa się on z 98 arkuszy map, których podkład topograficzny stanowi austriacka mapa w skali 1:75 000 z rzeźbą terenu przedstawioną kreskami. W dwudziestoleciu międzywojennym powstała syntetyczna Mapa geologiczna Rzeczypospolitej Polskiej 1:750 000 (1926) i rozpoczęto pracę nad arkuszową Ogólną mapą geologiczną Polski 1:100 000, opublikowano jednak tylko 4 arkusze w latach 1934-1938.

Wkrótce po II wojnie światowej podjęto prace zmierząjące do pokrycia Polski średnio* i wielkoskalowymi mapami geologicznymi. Ze względu na pilne potrzeby gospodarcze, w latach 1947-1955 przygotowano dwie serie Przeglądowej mapy geologicznej Polski w skali 1:300 000: A - mapę utworów powierzchniowych (zakrytą) i B - mapę bez utworów czwartorzędowych (odkrytą), której podkładem była międzywojenna „mapa operacyjna" Wojskowego Instytutu Geograficznego w tej samej skali. Było to przedsięwzięcie pionierskie, ze względu na znikome wówczas rozpoznanie budowy geologicznej kraju. Mapa zakryta (A) przedstawia ogólny obraz budowy geologicznej; najbardziej szczegółowo charakteryzuje utwory holoceńskie. Na mapie odkrytej (B) z większą szczegółowością potraktowano utwory przedczwartorzędowe, a za pomocą izohips pokazano rzeźbę podłoża czwartorzędu.

Jeszcze przed ukończeniem obu map przeglądowych rozpoczęto największe przedsięwzięcie polskiej kartografii geologicznej -1025-arkuszową Szczegółową mapę geologiczną Polski 1:50 000. Zaczęta się ona ukazywać w 1954 r. i jest wykonywana nadal, a przewidywany termin jej ukończenia to 2010 r. (ryc. 9.1). Na obszarze Sudetów, ze względu na bardzo złożoną budowę geologiczną, opracowano 145-arkuszową mapę w skali 1:25 000 (1955-1996).

irodow

P«yrod:

Polski

	r\ i	mfs mmi
m	^! (/4I }|jS .		te!

1. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000: A - kompozycja arkusza: potowe/ stronie synwyt irofi/e geologiczne, na dole przekrój geologiczny, po prawej stronie legenda, B - fragment ariaisza 25' Nidzica (N-34-B9-D), Ministerstwo Środowiska I Państwowy Instytut Geologiczny2002