406,407

406 Teorie li I illHM

Zdefiniować

żeńskość

Esencjalne

pytania

ginokrytyki

Showalter cztery modele definiowania kobiecości

Model

biologiczny

wszystkich tych pracach pisarstwo kobiece było niewątpliwi!’ ngjfl obiektem badań.

Chociaż z obecnej perspektywy uznaje się ginokrytykę" za / |ufl co przebrzmiałe, niemniej w dziejach krytyki feministycznej byt to I moment przełomowy, uświadamiający wielu badaczkom konlci *■ do uprawiania krytyki afirmatywnej, całkowicie uniezależnioiiij ih męskiej. Dla Showalter dalszy rozwój ginokrytyki rysował się ju/ w I cie jasno - po pierwsze, należało precyzyjnie zdefiniować /en I u nić na czym polega odmienność pisarstwa kobiecego. Następnie storię, style, tematy, gatunki i struktury”, a także opisać spccylUzfl^H żeńskiego procesu twórczego oraz normy kobiecej tradycji lilctnldH cie - opisać kondycję kobiety-autorki. Jednak największym /nil mlfH tyki miało być na obecnym etapie określenie, w czym właściwie 'itlfl odmienność fenomenu pisarstwa kobiecego i gdzie należy jej ona na przykład immanentną właściwością tekstu pisanego pi śli tak - to czy można ją dostrzec w specyficznym stylu, pr/ynalriH kowej, w zapisie szczególnego rodzaju doświadczenia, w typie < Upl^h też może jest ona raczej po prostu funkcją lektury - a zatem w wyniku specjalnego rodzaju analizy tekstu? Na początku więc tania natury esencjalnej,będące niewątpliwie koniecznym etapem V|fl rii i krytyki feministycznej, która musiała po prostu zdać imhli^B czym właściwie jest jej przedmiot³⁵.

Poddając wnikliwej obserwacji krytykę i teorię feministyczni dziesiątych, Showalter dostrzegała cztery najważniejsze nindami specyfiki i odmienności kobiety oraz jej pisarstwa: biologic*|Mi psychoanalityczny i kulturowy. 1 znów - jej zestawienie okulało •!( ne, ponieważ nie tylko stanowiło znakomity przegląd uchwyt ywu bieżąco głównych tendencji wczesnego nurtu ginokrytyki, lec* ■ ocenę przydatności każdego ze sposobów określania dijfmntlii im twórczości literackiej.

I tak na przykład zwolenniczki modelu biologicznego /IM ło twórczości kobiecej i kobiecego obrazowania w akceptowufl^H sności (ujmowanej, by tak rzec, anatomicznie oraz ze względu nul gii macierzyńskiej³⁶). Ciało uznawane było w tym wypadku /a il(|

ł'»

ti I

Showalter w tym momencie uznawała ginokrytykę za przeciwieństwu kry^H nej - zob. E. Showalter, Krytyka feministyczna na rozdrożu, of>.    |

tywy czasu uznać ją należy raczej za odmianę tejże. Sam termin „glin 4, i viy| la Showalter już. wcześniej w artykule Toward a Feminist Poetics, u/> cif, |

” W tym momencie nurt krytyki feministycznej przypominał nieco Myliiiliji ry z początku wieku, kiedy to też najbardziej paląca stula się patrz* bu alt I ratury.

¹⁶ Zob. np. A. Kich, Of Womcn Rom: Motberhood as F,xf>nirncr and hntilHt| i <I7*'

Hliil powszechny dualizm w myśleniu męskim), a nawet stawało się U umysłu i znajdowało swoje odzwierciedlenie w specyficznych ty-Jł zarówno w literaturze, jak w krytyce. W praktykach literackich ■fr/.cc w tym wypadku większą odwagę w prezentowaniu cielesno-<u i, opis nierzadko stawał się wręcz „anatomiczny”. Ponadto — ję-||iii< /nic mniejszym stopniu dystansował się wobec swojego przedni'. podporządkowany wymogom racjonalistycznym⁵⁷. Krytyka \ /1 u przybrała konfesyjny, osobisty, a nawet bardzo intymny cha-BWnym niebezpieczeństwem była absolutyzacja znaczenia cielesno-|» 11 /\ tania.

punc lingwistyczne i t e k s t u a 1 n e starały się odpowie-■, czy istnieją jakieś determinacje płciowe, które wpływają na spo-■yk.i przez kobiety. Wiele z tych teorii wykazywało raczej charak-Jny zwłaszcza feministki francuskie (na przykład Annie Leclerc t li.iwaf) domagały się stworzenia specjalnego języka kobiecego, ■te dłużej narzędziem zniewolenia. Ale chociaż idea języka kobie-M iiwi >ją bogatą tradycję i nie zrodziła się na gruncie krytyki femi-TŁjtnniczy język kobiet pojawiał się już na przykład w mitach), to Iłowana znów zbyt absolutystycznie, nie stanowiła, zdaniem Sho-Bodstawy dla zdefiniowania kobiecej odmienności. Zwłaszcza że Mc musiałoby zawierać w sobie niebezpieczny rys izolowania się Hnnaitych kontekstów, konwencji, norm gatunkowych itp. iytyka zorientowana psychoanalitycznie tradycyjnie już łązków między psychiką pisarki a uprawianą przez nią twórczo-relacje płci do procesu twórczego. Najważniejszym zadaniem teki l< m i Mistycznej stało się przezwyciężenie stereotypów w ujmo-|i li tych relacji,do których przyczyniła się psychoanaliza freudow-jltu. W szczególności zaś najważniejszym wyzwaniem była tu r.enia sobie ze stereotypem „wybrakowania” kobiety⁵*. Wątek

lintrzega to zjawisko np. u współczesnych poetek amerykańskich - zob. WkLanemme: Imagery ofthe Body in Womcris Poctry, [w:] The State ofthe I mii-j Mn li,ni,, ( h, Kicks, Hcrkelcy-Los Angeles-London 1980. Na temat ciała 1 il 1 też: Feminist Theory and the Body: A Reader, red. J. Pricc, M. Shildrick,

09, |'| .1 • 1 :,du I tel;t Irmin retu -w /i/,z,//«>«;• «,/«•>/•;<•;.• - .tnttdagM \:hm. . i. .1

la, WainMwa 2001 - to zbiór artykułów feministycznych publikowanych na Uw I hllgieh".

In |m m/ynlła się niestety do obniżenia wartości kobiety jako „nie posiadają u 1 ii ■■ pozbawionej pragnień ambicjonalnych, a w zamian kierującej Nię wy-ii. | i'lui|iinymi pragnieniami erotycznymi, które zasadniczo wpłynęły na cha-fcłigii pisarstwu. Kwestie zazdrości o penisa, kompleksu kastracji oraz fazy edy

li.........widy również koncepcje na temat fantazjowania kobiecego, a więc także

iSel literackiej, stosunku kobiet do języka, ich miejsca w kulturze Itp, W wy-Ikibniiii 1I1 /y l.ueana (równic mocno fallocentrycznej) zwłaszcza podkreślającej w procesie kształlowuniu się mowy chodziło o funkcję kastracji jako istotnej ty uurailic/iijącej dostęp il/iewiz.ynek do stery porządku symbolicznego (języ

Krytyka

biofeministycj

Model językoy i tekstualny

Model psychi analityczny

Stereotyp

„wyhuikow.il

kuhloty