444 445 2

Ryc. 165. Smukloraczek Deroclieilo-caris fypica

w duże cęgowate widełki i długie szczeci. Na segmentach tułowia i odwłoka parzyste boczne rowki z oskórkowymi ząbkami, funkcja nieznana.

Jelito środkowe nie ma uchyłków. Układy oddechowy i krwionośny nie występują. Jako narządy wydalnicze funkcjonują zarówno gruczoły czułkowe, jak i szczękowe. Metanauplius.

Derocheilocaris typica (ryc. 16S) był pierwszym opisanym gatunkiem (1943), zaliczanym do gromady wąsoraczków.

Gromada: śpiewki — Branchiura

Synonim: tarczenlce

Diagnoza: skorupiaki będące pasożytami zewnętrznymi ryb, pokryte tarczowatym karapaksem i zaopatrzone w narządy czcpnc.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Śpiewki są pospolitymi pasożytami zewnętrznymi ryb morskich i słodkowodnych. Nie są ściśle związane z określonymi gatunkami żywicieli i mogą się przenosić z jednego gospodarza na drugiego. Opisano ok. 130 gatunków.

Cechują je silne spłaszczenie grzbieto-brzuszne (ryc. 166), duży karapaks i narządy czepne. Karapaks tarczowaty, sercowaty lub dwupłatowy. Nakrywa całe ciało, albo głowę i pierwsze 2 segmenty tułowia. Głowa duża, rozpłaszczona. Tułów zbudowany z 4 segmentów. Odwłok silnie zredukowany, nieseg-mentowany, rozdzielony na dwa piaty. Oczy złożone siedzące i oczy nau-pliusowe (1—3). Czułki drobne. Czułki I zaopatrzone w silne pazury, umożliwiające przyczepianie się ciała do żywiciela. Żuwaczki przekształcone w sztylety lub nie występują. Części podstawowe szczęk I u większości gatunków zmienione w przyssawki. Szczęki II długie, jednogałęziowe, zakończone pazurami. Wargi u większości gatunków zrośnięte, wykształcone w rurkę służącą do wsysania pokarmu (krew, limfa). Odnóża tułowiowe (4 pary) dwugałęziowe, z długimi szczeciami, pływne. Pierwsza para zaopatrzona w biczyki oczyszczające wewnętrzną powierzchnię karapaksu.

Ryc. 166. Śpiewka karpiowa Argulus fotiaceur, cl — czulek 1 pary, c2 — U pary. d — odwłok, k — karapaks, o — oko, sl — szczęka 1 pary, t2 — II pary, t — tułów

Nie występują narządy oddechowe. Serce krótkie o kształcie trójkąta, z parą ostiów. Gruczoły szczękowe. Jajnik nieparzysty. Jądra parzyste. Z jaj u większości gatunków wylęgają się larwy kopepoditowe, u reszty naupliusy.

Śpiewka karpiowa — Argulus foliaceus (ryc. 166) jest pasożytem ryb karpiowatych. W okresie rozrodu odczepia się od żywiciela i pływa wolno.

Gromada: widłonogi — Copepoda

Diagnoza: skorupiaki zaopatrzone w telson ze szczególnie długimi masywnymi widełkami w stadium rozwojowym (kopepoditowym), albo w stadium rozwojowym i dojrzałym.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Widłonogi żyją w morzach (większość) i wodach słodkich, w tym także podziemnych. Są wolno żyjące, planktonowe, przydenne, pelagiczne. Występują ponadto w wilgotnym mchu, pod korą dolnych części pni drzew tropikalnych, w wilgotnym piasku plaż morskich (mezopsammon). Wiele widłonogów jest pasożytami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Zewnętrzne atakują prawie wszystkie zwierzęta wodne, od gąbek po wieloryby. Znanych jest ok. 9000 gatunków, a więc widłonogi są gromadą najliczniejszą w gatunki w obrębie skorupiaków niższych. Przedstawiciele gatunków wolno żyjących występują w ogromnych ilościach i są głównym pożywieniem wielu zwierząt wodnych. Na przykład Ccilanus finmarchicus występuje w wodach arktycznych w takich ilościach, że nadaje powierzchniowej warstwie morza niebieskawe zabarwienie (od zabarwienia materiałów zapasowych zgromadzonych w ciele). Wiele widłonogów słodkowodnych zagrzebuje się w mule, wchodzi w stan anabiozy i może przetrwać niekorzystne warunki (zimę, wyschnięcie zbiornika). Niektóre gatunki morskie świecą, mają gruczoły produkujące substancje

445