528,529

528 Teorie literalni y M

Geertza teoria Geertz, „badanie kultur innych ludów”, ale też badanie „kultury organizacji _mag_a dotarcia do tego, za kogo się one uważają, co według swego |"

czynią i jaki cel przypisują podejmowanym przez siebie działaniom""^B więc w badaniach antropologicznych o „osiągnięcie roboczej znajoino4^V Obcość znaczeń, w ramach którego inscenizują oni swoje życie”'³. Według (mfjH cość, która zaczyna się już „na granicy granicy [naszej] skóry”, daje się /uijfl gdyż nie jest zamknięta w granicach nieprzenikliwej subiektywnośt i, Isijfl inscenizacji w ramach określonej zbiorowości, albowiem - tak brzmi glit^H za badań kulturowych, akceptowana przez wszystkie jej szkoły i nurt v nie jest konstmowane społecznie”'⁴.

Angielskie źródła

Badania kulturowe nie są, jak powiedzieliśmy, dyscypliną jednorodną, I ■

tylko ze względu na wielość rozmaitych używanych przez nie języku w «|fl

Trzy wielkie i wielość przyjmowanych punktów widzenia. Istnieją bowiem - poza jtrź V

tradycje badan _mnj_any_mj _ trzy wielkie tradycje cultural criticism, o których trzeba tci az vVf kulturowych    ^{J J    J}    h

mniec.

Źródła    Początków jednego z najbardziej wpływowych nurtów, który osiągnie ufl

angielskie _mją popularność w krajach anglosaskich, szukać należy w Anglii, w kmici

pięćdziesiątych, kiedy to dwaj wykładowcy literatury angielskiej, Raynu nul I liams oraz Richard Hoggart, obydwaj pochodzący z rodzin robotniczych, ■ siąknięci marksizmem, opublikowali swoje książki. Były to - odpowiednio

turę andSociety: ry80-1950 (1958) oraz The Uses of Literacy (1957). Ihin|V

wyjścia było dowartościowanie kultury robotniczej w Anglii i uwolnienie myl nia o kulturze z nawyków elitarystycznych. Dla obydwu negatywnym pmtfl odniesienia były obowiązujące wówczas poglądy Franka Raymonda I ,eg (1895-1978), który w książce The Great Tradition: George Eliot, Henry Jumti seph Conrad, (1948) nie tylko usankcjonował kanon tradycyjnej literatur) uigk skiej (wyłączając z niej zbyt nowoczesnych Joyce’a i Woolf), ale też twierdzw

wykluczył z takiej roli nie tylko inne sztuki, ale też inne formy praktyk ktiltul Williamsa wych. Z tego powodu Williams i Hoggart, związani z Nową Lewicą, któm pą

i Hoggarta krytyka Leavisa

wstała w Anglii w 1956 roku jako odpowiedź na sowiecką inwazję na Węgi/cM

postanowili zająć się tym, co wykluczono z obszaru krytyki literackiej, a więc rdl maitymi formami sztuki popularnej, oraz jej głównymi użytkownikami, czyli Ida są robotniczą. Konsekwentnie niwelowali także różnicę między kulturą wyśni a niską oraz kulturą i społeczeństwem, dowodząc, że w obydwu obiegach dzlfl łają te same mechanizmy.

" Idem, Zastane iwiatlo..., op. cit., b. 27.

" Idem, Wfdrńwka i przypadek: żywot liczonego, |w:| idem, Zastane (windo..., op. cit., n. a 7. ^M Idem, Pożytki z różnorodności, op, cit., «. ijg.

ILi.I.ima kulturowe

529

roku Richard Hoggart i Stuart Hall założyli w Birmingham Centrę fcMiti mporary Cultural Studies, które stało się pierwszą instytucją kształcą-■lilńw badań kulturowych. Jedną z kluczowych przesłanek badań prowa-w h w CCCS, a wyrażonej wprost w książce Edward R Thompsona Th? ■g nftbt English Working Class (1964), było przekonanie o bezpowrotnym Utnie jedności kultury angielskiej na skonfliktowane ze sobą klasy i obiegi Rtwr, niepowiązane ze sobą tymi samymi wartościami. Centrum ani nie po ■wio się żadną sprecyzowaną wyraźnie metodą, ani nie miało wyraziście Pttfgo przedmiotu badań. Zajmowano się więc ogłoszeniami prasowymi, Uli), komiksami, architekturą mieszkalną, modą, subkulturami młodzieżo-i, ilu imwanymi czasopismami, kinem, muzyką rockową, pocztówkami, te lą, 1 inlicm, co doprowadziło do tego, że - jak pisze jeden z badaczy - „sztu-Jty 11 ynku zastąpiły tradycyjne sztuki z muzeum i biblioteki”'⁵.

Od lat siedemdziesiątych zaczęto intensywnie prowadzić badania nad dominacją w kulturze, stosując kategorię hegemonii, po raz pierwszy wprowadzoną przez włoskiego komunistę Antonio Gramsciego (1891-1937). Hegemonia to sposób, w jaki klasa dominująca wywiera ideologiczny wpływ na klasę podporządkowaną, tyle że nie za pomocą siły, lecz wynegocjowanego kompromisu. Skoro dominacja wiąże się z kapitałem i posiadaniem mediów, hegemonia w społeczeństwie kapitalistycznym objawia się na poziomie kul-1t1l.11 nej, która łączy właścicieli (kapitał) i konsumentów (klasa robotni d\ I M iny, choć nierozerwalny sposób.

•' ■ 1%u111111 >u<* w Anglii, w larach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych T* wokoł CCCS, swoim głównym przedmiotem analizy uczyniły więc I kłusowe i polityczne, niewiele miejsca poświęcając kwestiom konstruk yrinu kulturowego. Lukę tę postanowiło wypełnić środowisko skupione ■Msopi mii.i li linowego „Screen” (Stephen Heath, Colin McCabe,Jacquc S), w którym dominowało połączenie marksizmu, psychoanalizy i semio t«v» lioanalizy Jacques’a Lacana wywiedziono przekonanie, że podmiot w porządku symbolicznym nie z własnej inicjatywy, lecz z po-■Icy* Ił lim znaków, klon dają złudzenie zakorzenienia w kulturze.. In •1..ni.    1. 1 kultury alienują. Skoro musimy zajmować jakąś pozycję, sta-

■f spełni 1. ...    ......n.) nam rolę, choć nie ma ona nic wspólnego z tym,

hn|M,ovilę jesteśmy. 7. kolei z teorii Louisa Althussera, wpływowego mark

Contro fot Contompi Cultural *

S11 Monia termin wprowadzony do »|M>łcczncj przez Antonio Gramii 1111 oznaczenie relacji między klasą i|.|. | >1 resztą społeczeństwa. Wedle H|»i li gu, mieszczaństwo panuje nad *)| społeczeństwa dzięki swoim pulu m (prawnym, politycznym, woj-ymi Instytucjom, ale w życiu pry-ym lo/tacza swą władzę dzięki roz-e> lim.miu własnego światopoglądu, łtiniila nie jest tożsama z ideologią, jil/Ml.i" także w postaci niedyskur-lj| jako etyka pracy, obyczaj.

V M I Sili li, CulturulCritli iim, l.l/irury Thrary, 1'oifirrm/iini/iim, New York igga,*. 147.

Gramach

księgom

hogomor

Aii.iIi/ 1 nloń Hu 1 potltyr.

I urno I kulturut