54 55

Krążek międzykręgowy uwypukla się wtedy w kierunku rdzenia międzykręgowego, co określa się jako wypuklinę krążka między-kręgowego (protrusio disci).

Zewnętrzny pierścień włóknisty nie wytrzymuje nacisku obciążającego, może ulec przerwaniu, przy czym części jądra galaretowatego zostaną wyciśnięte z pierścienia włóknistego. Mamy wtedy do czynienia z wypadnięciem jądra miażdżystego do kanału kręgowego (prolapsus disci). Części wypadniętego jądra uciskają rdzeń nerwowy lub włókna nerwowe, co powoduje bolesność (rysunek str. 53 na dole). Może ona wystąpić w stanie ostrym jako rwa kulszowa lub jako przewlekły ból lędźwiowy (lumbago).

Aż 98 procent przypadków dotyczy wypadnięcia krążka międzykręgowego pomiędzy 4 a 5 kręgiem lędźwiowym oraz między 5 kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową. W zależności od rodzaju i rozmiaru uszkodzeń krążka międzykręgowego obserwujemy różne symptomy.

Niewielkie podrażnienie rdzenia kręgowego lub korzenia nerwowego może dać w efekcie głęboko umiejscowione bóle pleców promieniujące do jednego lub obu pośladków. Większa wypuklina krążka powodować może bolesność z wrażeniem ciągnięcia i promieniowania w kierunku nogi, zwiększającą się podczas kasłania i kichania. Ucisk na rdzeń kręgowy może prowadzić do zaburzeń funkcji nerwów, które objawiają się zaburzeniami czucia, utratą odruchów lub porażeniami. Przy uszkodzeniach krążka międzykręgowego dochodzi do zaburzeń czucia w przedniej części podudzia i w części grzbietowej stopy Porażenie nerwów ujawnia się podczas prób unoszenia dużego palca u nogi oraz chodzenia na piętach z uniesioną stopą.

Uszkodzenia krążka międzykręgowego pomiędzy 5 kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową powodują zaburzenia czucia zewnętrznej strony uda i podudzia wzdłuż linii lampasów spodni. Jednocześnie dochodzi do utraty odruchów ścięgna Achillesa i do zaburzeń mięśni opuszczających stopy. Pacjent może chodzić z ograniczeniem lub w ogóle nie chodzić na palcach stóp (rysunek str. 55).

Leczenie zależne jest od rodzaju i wymiaru uszkodzeń krążka międzykręgowego. Przy lekkich zaburzeniach można za pomocą leczenia farmakologicznego i gimnastyki leczniczej uniknąć dalej postępujących zaburzeń rdzenia kręgowego i opanować bolesność pleców. U tej grupy pacjentów konieczne jest prawidłowe zachowanie sie w ruchu na co dzień (a wiec szkoła pleców) co pozwala uniknąć dodatkowych, największych obciążeń na krążek międzykręgowy, które spowodować mogą pogorszenie obrazu choroby.

Jeśli bolesność kręgosłupa spowodowana wypukliną krążka nie zmniejszy się przy zastosowaniu wyżej opisanych środków, można spróbować jeszcze dwóch sposobów: pierwszy z nich to iniekcja do centrum krążka międzykręgowego mająca na celu rozpuszczenie zniszczonego jądra galaretowatego, drugi polega na jego odessaniu za pomocą odpowiedniej igły.

Także przy mniejszych wypadnięciach krążka międzykręgowego można w wyniku leczenia przez odessanie zniszczonych włókien krążka spowodować szybką poprawę.

Rozległe wypadnięcie krążka międzykręgowego wymaga jednak leczenia operacyjnego. Podczas operacji usuwa się całkowicie zmieniony chorobowo krążek międzykręgowy.

Żadna forma leczenia nie przywróci zdrowego krążka międzykręgowego, można co najwyżej usunąć jego zmienione chorobowo włókna. Zdolność ruchowa tego segmentu i tolerancja obciążeń będą wówczas ograniczone. Po ukończeniu leczenia operacyjnego niezbędna jest dożywotnia „higiena pleców".

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa

Stawy kręgosłupa przypominają stawy ramion i nóg w zminiaturyzowanej formie. Umożliwiają one ruchomość w określonych kierunkach. W odcinku szyjnym kręgosłupa możliwe są ruchy w

55