725

Ważną rolę w przebiegu us/Jcodzcń popromiennych odgrywają procesy naprawcze (regeneracja). Wykazano doświadczalnie, że w przypadku uszkodzeń ..subłetal-itycb" czas regeneracji nie przekracza 2 godzin po przerwaniu ekspozycji. Pbza tym okazało się. że można wpływać różnymi czynnikami (temperatura, leki) na przeżywa! ność.

Zakres naprawy uszkodzeń sublctalnych jest bardzo duży w tkankach: skórnej, płucnej, jelitowej.

Stwierdzone są następujące ważniejsze zmiany cytologiczne indukowane promieniowaniem jonizującym:

-    czasowe zahamowanie zdolności proliferacyjnej;

-    efekt sterylizacji z zachowaniem zdolności do wymiany substancji z otoczeniem;

-    śmierć po jednokrotnym lub kilku podziałach;

-    śmierć natychmiastowa;

-    mutacje, ze zmianami nowotworowymi włącznie;

-    upośledzenie (czasowe lub trwałe) niektórych funkcji komórek.

Uszkodzenia popromienne u ludzi

Skutki działania promieniowania dzieli się umownie na: somatyczne (ostre), so-matyc/no-stochastyczne, genetyczne.

/. Skutki somatyczne

Do skutków somatycznych zaliczane są takie zmiany w tkankach i narządach organizmu stwierdzane w różnych okresach po napromieniowaniu całego ciała lub jego części, w przypadku których daje się ustalić związek przyczynowy między napromieniowaniem i odczynem organizmu. Wykrywalne laboratoryjnie są skutki począwszy od dawki około 26 remów.

Objawy ostrej choroby popromiennej ujawniają się (w zależności od wartości równoważnika dawki i warunków napromieniowania) w ciągu kilku dni lub tygodni W przebiegu choroby występuje kilka charakterystycznych faz (lab. 22.10).

Tabela 22.10

Stadu ostrej choroby popromiennej

Stadium choroby	Czas trwania
1. Początkowe (przedwstępne) - zmęczenie, po-	0-2 dni
ty. brak apetytu
II. Utajone	2 dni-3 tygodnie
III Objawy choroby	2S tygodni
IV. Poprawa, powrót do zdrowia	6 tygodni-kilka miesaęcy

W zależności od tego. jakie objawy w przebiegu choroby dominują, uszkodzenia popromienne dzieli się na następujące zespoły (syndromy): mózgowy, /elito*?, szpi-kawy. skórny i inne (Uh. 22.11).

725