Ważną rolę w przebiegu us/Jcodzcń popromiennych odgrywają procesy naprawcze (regeneracja). Wykazano doświadczalnie, że w przypadku uszkodzeń ..subłetal-itycb" czas regeneracji nie przekracza 2 godzin po przerwaniu ekspozycji. Pbza tym okazało się. że można wpływać różnymi czynnikami (temperatura, leki) na przeżywa! ność.
Zakres naprawy uszkodzeń sublctalnych jest bardzo duży w tkankach: skórnej, płucnej, jelitowej.
Stwierdzone są następujące ważniejsze zmiany cytologiczne indukowane promieniowaniem jonizującym:
- czasowe zahamowanie zdolności proliferacyjnej;
- efekt sterylizacji z zachowaniem zdolności do wymiany substancji z otoczeniem;
- śmierć po jednokrotnym lub kilku podziałach;
- śmierć natychmiastowa;
- mutacje, ze zmianami nowotworowymi włącznie;
- upośledzenie (czasowe lub trwałe) niektórych funkcji komórek.
Uszkodzenia popromienne u ludzi
Skutki działania promieniowania dzieli się umownie na: somatyczne (ostre), so-matyc/no-stochastyczne, genetyczne.
/. Skutki somatyczne
Do skutków somatycznych zaliczane są takie zmiany w tkankach i narządach organizmu stwierdzane w różnych okresach po napromieniowaniu całego ciała lub jego części, w przypadku których daje się ustalić związek przyczynowy między napromieniowaniem i odczynem organizmu. Wykrywalne laboratoryjnie są skutki począwszy od dawki około 26 remów.
Objawy ostrej choroby popromiennej ujawniają się (w zależności od wartości równoważnika dawki i warunków napromieniowania) w ciągu kilku dni lub tygodni W przebiegu choroby występuje kilka charakterystycznych faz (lab. 22.10).
Tabela 22.10
Stadu ostrej choroby popromiennej
Stadium choroby |
Czas trwania |
1. Początkowe (przedwstępne) - zmęczenie, po- |
0-2 dni |
ty. brak apetytu | |
II. Utajone |
2 dni-3 tygodnie |
III Objawy choroby |
2S tygodni |
IV. Poprawa, powrót do zdrowia |
6 tygodni-kilka miesaęcy |
W zależności od tego. jakie objawy w przebiegu choroby dominują, uszkodzenia popromienne dzieli się na następujące zespoły (syndromy): mózgowy, /elito*?, szpi-kawy. skórny i inne (Uh. 22.11).
725