732

nów przez cząsteczki pociła za sobą bardzo drastyczne ich zmiany: rozrywanie wiązad (fotodysocjację) i jonizację.

Uwzględniając fakt. Ze średnia wartość energii mchów cieplnych cząsteczek <k7) jest zbliżona do odległości najbliższych poziomów energii oscylacyjnej, fotony. których energia hv spełnia warunek 10* > ^ >1. mogą być absorbowane

przez atomy i cząsteczki i przeprowadzać je na wylszc poziomy energetyczne. Pochłanianie przez cząsteczki kwantów promieniowania elektromagnetycznego

h v

o energiach tpdrua;ąc>ch warunek — < I je*t związane z ich ruchami translacyj-

nymi i drganiami relaksacyjnymi i me pociąga za sobą trwałych zmian w strukturze cząsteczek, jakie mogą wystąpić w przypadku absorpcji fotonów promieniowania me jonizującego, a u przypadku promieniowania jom żującego, >ak wspomniano wyżej, zmiany te są nieuniknione

Z każdym z trzech wyróżnionych zakresów widma promieniowania elektromagnetycznego. z uwagi na specyficzność wywoływanych zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych, związane są odrębne dziedziny biologii czy biofizyki, a w przypadku dwóch z nich - ukże chemii

promieniowanie jonizujące ■» radiochcmia m radiobiologia promieniowanie niejonizuyącc -> fotochemia =» fotobtologsa pola elektromagnetyczne (PEM) elektromagnetobiołogsa

23.2. Wytwarzanie promieniowania niejonizującego

Marian Kucha ni i

Żrrkiłfm pnumenttmama mtjamztijącego są atomy i cząsteczki we wzbudzonych stanach elektronowych, to jest znajdujące się na wyżazych poziomach energii elektronowej kh przejściom do stanów o niższej energii towarzyszy (najczęściej) emisja fotonów o energiach by_M • E_m - E,. gdzie: E_m - energie elektronów na orbita Uch (atomowych - w przypadku atomów, molekularnych - w przypadku cząsteczek), z których następuje przejście na orbitale (odpowiednio atomowe, molekularne) o niższych energiach £,. Na rycinie 23.1 a. b emisję fotonów można by zobrazować strzałkami o przeciwnych zwrotach w stosunku do (zaznaczonych na rycinie) strzałek obrazujących absorpcję fotonów.

W zależności od sposobu wzbudzania atomów i cząsteczek, lo znaczy rodzaju czynnika, który przeprowadza elektrony na wyższe poziomy energetyczne (ryc. 23 I a. b). rozróżniamy dwa rodzaje promieniowania niejomżującego

W przypadku gdy emisja promieniowania me jonizującego przez ciało (ciało stałe. żbiór atomów czy cząsteczek) jest wynikiem jego ogrzania, lo itukcr.y termicznego wzbudzenia atomów i cząsteczek, mówimy o promieniowaniu tenmeznym. natomiast wówczas gdy emisja tego promieniowania jest następstwem nietermicz-

714

732