812 813

wo-brzusznej mniejszy stolon brzuszny. Stolony służą do rozmnażania wegetatywnego.

Budowa wewnętrzna

Pokrycie ciała. Tunika jest cienka, ma konsystencję galarety, jest zbudowana z wody i białek, nie zawiera błonnika, zatok i naczyń krwionośnych, jest zrośnięta z naskórkiem. Pod naskórkiem występuje warstwa tkanki łącznej, do której przylegają okrężne pasma mięśni, w liczbie 8, w kształcie obręczy, rozmieszczone w w regularnych odstępach (ryc. 289B). Mięśnie są gładkie, wywołują skurcze ciała umożliwiające przepływ wody przez ciało i jego poruszanie na zasadzie odrzutu.

Układ nerwowy jest podobnie zbudowany jak u żachw. Zwój głowowy występuje nad gardzielą, pomiędzy 4 a 5 pasmem mięśniowym, od zwoju odchodzą nerwy obwodowe. Pod zwojem występuje narząd neuralny.

Narządy zmysłów. Niektóre gatunki mają statocystę, położoną na lewej części zwoju mózgowego. Na brzegach otworów gębowego i kloakalnego występują brodawki zmysłowe.

Jama ciała jest wykształcona jak u żachw.

Układ pokarmowy jest podobnie zbudowany jak u żachw, ale nie występuje przestrzeń okołogardzielowa. Tylna ściana gardzieli w części środkowej jest wygięta jak żagiel w kierunku kloaki i poprzebijana poziomo ustawionymi szparami skrzelowymi, przez które woda z gardzieli przepływa wprost do kloaki. Otwór odbytowy występuje po stronie brzusznej kloaki.

Układ krwionośny jest zbudowany jak u żachw, serce występuje pod układem pokarmowym w zespole trzewiowym.

Wydalanie. Zbędne produkty metabolizmu magazynują nefrocyty.

Układ rozrodczy. Beczułkowce są hermafrodytami. Gonady występują w zespole trzewiowym, są stosunkowo niewielkie. Gamety wyprowadzają odrębne gonodukty, uchodzące do kloaki. Postacie rozmnażające się wegetatywnie nie mają gonad (p. niżej).

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

Rozwój osobniczy jest związany z regularną przemianą pokoleń i jest najbardziej złożony w obrębie typu. Na przemian występują pokolenie płciowe i wegetatywne.

Zapłodnienie jest zewnętrzne, jaja rozwijają się w wodzie. Bruzdkowanie jest całkowite, prawie równomierne, zdeterminowane. Z jaja wylęga się larwa podobna do dojrzałej ogonicy, różni się tym, że przednią okolicę ciała ma wyciągniętą w ryjek (ryc. 289C) i ma narząd czepny, homologiczny z brodawkami czepnymi larwy żachw (por. ryc. 287). Larwa przechodzi złożone przeobrażenie i wykształca się w postać rozmnażającą się wegetatywnie, zwaną oozooidem (ryc. 289B). W okresie przeobrażenia ryjek zanika, ogon uwstecznia

■ g po stronach brzusznej i grzbietowej wykształcają się stolony rozrodcze.

stolonu brzusznego wrastają uchyłek blastocelu oraz wyrostki jelita śród*

_wCgo i serca. Do stolonu grzbietowego wnika uchyłek blastocelu.

W pełni wykształcony zooid jest postacią jałową, nie ma gonad, natomiast oztnnaża się wegetatywnie. W okresie rozmnażania, na stolonie brzusznym, nowstają okrężne przewężenia zaznaczające przedpączki wędrujące (prapączki). Oddzielają się one stopniowo od stolonu i zostają przeniesione po prawym oozooidu, przez nosicieli (forocyty), na stolon grzbietowy. Przedpączki zawierają komórki naskórka, uchyłków jelita i serca. Nosiciele powstają tylko _t komórek ściany stolonu brzusznego. Przyczepiają się do prapączków i rucha--d amebowatymi przemieszczają się na stolon grzbietowy (ryc. 289B). Układają przedpączki na stolonie grzbietowym w trzech rzędach, na jego górnej krawędzi i po jego bokach. W trakcie tych procesów, oozooid przekształca się w piastunkę.

piastunka, początkowo poprzez uchyłek blastocelu, krew i dyfuzję zaopatruje kolonie prapączków, osadzonych na stolonie grzbietowym, w substancje odżywcze. Po czym, następuje u niej szybko uwstecznienie trzewi i jej przekształcenie się w postać wyłącznie pływającą, nie pobierającą pokarmu, noszącą prapączki. Piastunka pływa, poruszając się na zasadzie odrzutu, a zaopatrywanie jej i pączków w substancje pokarmowe przejmują prapączki osadzone po bokach stolonu grzbietowego, które wykształcają się w żywiciele (gasterozo-oidy. trofozooidy), postacie pobierające pokarm. Żywiciele są podobnie zbudowani jak oozooidy, ale nie mają kloaki, otwór odbytowy uchodzi u nich w tyle ciała, natomiast mają silnie rozbudowane jelito środkowe, tj. tę część układu pokarmowego, w której trawiony jest pokarm. Wciągają one pokarm do gardzieli, trawią w jelicie środkowym, strawiony pokarm dostaje się drogą dyfuzji do zatok krwionośnych piastunki, a następnie do przedpączków ustawionych na szczycie stolonu grzbietowego, które rosną i wykształcają się w nosicieli II rzędu. Nosiciele II rzędu zbudowani są podobnie jak piastunka, ale części brzuszne mają wykształcone w styliki, którymi są przyczepione do stolonu grzbietowego.

Po wykształceniu się nosicieli II rzędu następuje ponowne przewężanie się stolonu brzusznego i odrywanie się pączków, zwanych pączkami wtórnymi. Te przenoszone są przez nosicieli wtórnych i osadzane są na stylikach nosicieli drugich, na których rozwijają się w przyszłe osobniki zdolne do rozrodu płciowego i stąd zwane są gonozooidami. W końcowej fazie rozrodu wegetatywnego, nosiciele II rzędu odrywają się od piastunki wraz z żywicielami i gonozooidami, a piastunka obumiera. W ostatecznej fazie gonozooidy odrywają się od nosicieli II rzędu i wykształcają w dojrzałe postacie płciowe, rozmnażające się tylko generatywnie. Nosiciele i żywiciele, podobnie jak piastunka, obumierają. Z zapłodnionych jaj, produkowanych przez gonozooidy, rozwijają się larwy, a z nich wykształcają się zooidy i cały cykl powtarza się.

813