CluimkWnstyka metod analizy finansowi’) piirównawcay i przyczynowe/
niesienia, zwaną również bazą. W rezultacie otrzymuje się różnice dodatnie lub ujemne - zachodzące miedzy porównywanymi wielkościami. Obliczone różnice zwane są powszechnie odchyleniami.
Przedmiotem porównań mogą być liczby absolutne i wielkości względne. Należy pamiętać, że od liczby porównywanej odejmuje się zawsze wielkość stanowiącą podstawę porównań. Porównywać można dane jednorodne co do przedmiotu, cechy, podobieństwa lub wartości mierzalnej. Przedmiotem badań są więc wielkości wyrażające tę samą treść ekonomiczną (np. zysk netto w dwóch kolejnych okresach) lub wielkości o różnej treści, lecz wzajemnie ze sobą związane (np. poziom kosztów materiałów bezpośrednich na tle wielkości produkcji).
Poprawnych porównań można dokonać przyjmując za podstawę wielkości porównywalne. W praktyce gospodarczej występuje wiele czynników zakłócających porównywalność, a mianowicie:
- metodologiczne - dotyczące zmiany zakresu wskaźników gospodarczych. sposobów ich liczenia lub zasad ewidencji i rozliczania kosztów i strat,
finansowe (cenowe) - spowodowane zmianami cen, taryf, stawek amortyzacyjnych, opodatkowania, ubezpieczeń ild.. organizacyjne są wynikiem przekazania, przejęcia lub połączenia przedsiębiorstw, zakładów ild..
- rzeczowe (przedmiotowe) będące wynikiem doskonalenia procesu produkcji, usprawnień konstrukcyjnych i technologicznych, a także wprowadzenia do programu nowych wyrobów lub rezygnacji z dotychczas wytwarzanych.
Wpływ większości z przedstawionych czynników można wyeliminować, przeliczając wielkości przyjęte za bazowe na wielkości w analizowanym okresie, przez co nie stanowią one przeszkody w przeprowadzeniu poprawnych porównań.
Do typowych zakłóceń porównywalności danych liczbowych trzeba zaliczyć inflację, tj. spadek siły nabywczej pieniądza. Stanowi ona bardzo duże utrudnienie przy dokonywaniu porównań w czasie, a więc ocen porównawczych danych rzeczywistych roku badanego w stosunku do wielkości z lat ubiegłych. Przy takim kierunku analizy porównanie wielkości ujętych tylko w cenach bieżących występujących w poszczególnych latach nie może stanowić podstawy do stwierdzenia, czy wzrost zysku lub sprzedaży w stosunku do roku ubiegłego stanowi wynik realnego postępu osiągniętego przez przedsiębiorstwo, czy też
29