autonomia slaska (11)

byłego prezydenta kraju W czyści cieszyńskiej i byłego naczelnego prezesa prowincji oraz prezesa regencji w części górnośląskiej województwa. Szerzej niż w pozostałych województwach ujęte kompetencje administracyjne wojewody wzbogacały jego uprawnienia ustawodawcze: prawo inicjatywy ustawodawczej z upoważnienia rządu i ogłaszanie ustaw śląskich w Dzienniku Ustaw Śląskich.'~"\

.Śląska Rada Wojewódzka fikładala się z wojewody, jako przewodniczącego, _wcewojewodyj^5 członków, wybieranych na okres jednego roku przez Sejm Śląski w glosowaniu proporcjonalnym. Ustawa z 20X1022 r. w sprawie wyboru Rady Wojewódzkiej nie zawierała przepisów w kwestii jej odpowiedzialności przed Sejmem. W środowisku poselskim było jednak dość powszechne przekonanie, że skoro Sejm decyduje o wyborze 5 członków Rady, to ma też prawo kontroli wybierakach członków Rady. Praktyczny wymiar nadała problematyce ewentualnej odpowiedzialności przed Sejmem wybieralnych członków Rady sprawa Leopolda Michatza, burmistrza Tarnowskich Gór, posła Sejmu śląskiego i członka Rady Wojewódzkiej w jednej osobie. Brak było zakazu łączenia mandatu posła z członkostwem Rady Wojewódzkiej. Praktyka odnotowała kilka przypadków łączenia tych dwu urzędów.

Śląska Rada Wojewódzka wykonywała uprawnienia przysługujące byłej radzie prowincjonalnej, względnie wydziałowi prowincjonalnemu w górnośląskiej części województwa śląskiego oraz byłemu wydziałowi krajowemu w Opawie, w cieszyńskiej części województwa. Z uprawnień Rady wymienionych w samym statucie organicznym, trzy łączyły się bezpośrednio z ustawodawstwem: współudział w przygotowaniu ramowej ustawy skarbowej; prawo żądania zwołania Sejmu Śląskiego; prawo inicjatywy ustawodawczej. Wobec niepowołania przewidzianych w statucie departamentów administracyjnych Rady, wnoszone przez Radę projekty ustaw śląskich opracowywane były przez właściwe wydziały Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Statut organiczny zawierał szereg gwarancji dla naczelnych organów województwa śląskiego (Sejmu Śląskiego i Śląskiej Rady Wojewódzkiej), zapewniających im możliwość działania i obronę przed ewentualnymi nadużyciami władzy organów central-nyeh czy wojewody śląska go Do czasu /.miony statutu w 1 fK»r» r najważniejszą z nich byl i kom-rzmwć /gody Sejmu Śląskiego no przeprowadzenie takich zmian slolulu. klmv by ograniczaly prawo listowodiwslwa i s mior/.odii Śląskirgo i u l 11 statutu) Gwarancje to były odpowiednikami wielu uprawnień organów o n Iralnyeh (przede wszystkim naczelnika państwa, a polem prezydenta) i wojewody śląskiego, stanowiących środki oddziaływania na ustawodawstwo i administracji; śląską. Wiele z nich pokrywa się ze znanymi już Monteskiuszowi — w jego klasycznym podziale władzy — środkami oddziaływania władzy wykonawczej na ustawodawczą (prawo naczelnika państwa, polem prezydenta do zwoływania, odraczania, zamykania sesji Sejmu, jego rozwiązywania; zatwierdzania ustawy ustrojowej itp.). Ustawodawca dążył więc do utrzymania sianu względnej równowagi między uprawnieniami czynników rządowych i gwarancjami przyznanymi Sejmowi Śląskiemu i Śląskiej Radzie Wojewódzkiej. Środki równoważenia dosLrzec leż można w ramach Rady Wojewódzkiej, między wojewodą i wicewojewodą a wybieralnymi członkami Rady (np. prawo wojewody do zawieszania uchwal Rady sprzeciwiających się ustawom lub przekraczających jej zakres działania równoważone obowiązkiem wojewody przekazania sprawy do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu).

Przedstawiony tu obraz autonomii Śląska nie wyczerpuje całości tego interesującego, ale i skomplikowanego zjawiska, gdyż oparty został przede wszystkim na analizie podstawowych dla autonomii przepisach statutu. Pełniejszy wizerunek autonomii mogłaby dać konfrontacja przepisów z praktyką życia w autonomicznym województwie śląskim. Konfrontacja taka pokazałaby jak w walce politycznej między klubami sejmowymi pojawiały się różne, niekiedy zasadniczo odmienne interpretacji: tych samych przepisów statutu organicznego, czego źródeł szukać należy nie tylko w niedoskonałości samych fundamentów prawnych autonomii, ale i w chęci realizowania poprzez autonomię własnych partyjnych założeń programowych, a niekiedy i chwilowych rozwiązań o charakterze taktycznym. Ograniczono rozmiary tego opracowania nie pozwoliły jednak na szersze rozwinięcie powyższego tematu.

Autonomia Śląska nie doczekała się dotąd jednolitej oceny.