Bilinkiewicz2

114 AnwMMnk

4) sKftcn mkAtyluKji ustroju:

5» nni/j) stosowanego leczenia (radioterapia, leki przecjwnowoiworowe i prze-o»iMov»c mogq wywierać toksyczny wpływ na o.u.n.): t.* K»l. nirkieih' Kanłiu silny, utrzymujący się przewlekle.

£V» nuje/ęsf szych zaburzeń psychicznych należy depresja przebiegająca nierzadko i myślami i /.miiarami samobójczymi. U chorych łych zachodzi konieconA,' zastosowania Icków przcciwdepresyjnych.

Pr/cwleklu nirwydolnnk nerek powoduje konieczność regularnego i wieloletniego stosowania dializ. U chorych tych widuje się różnorodne zaburzenia psychiczne. Ich patogeneza jest złożona. Po pierwsze — chorzy przed zakwalifikowaniem ich do dializy wykazywali cechy przewlekłej choroby somatyczne) / jej psychologicznymi i fizycznymi skutkami. Po drugie — dializy odbywają się cyklicznie w odstępach kilkudniowych, co powoduje. że pod koniec tego okresu w ustroju chorego gromud/ą się zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii, w tym moczniku. Po trzecie — dializa ogranicza funkcjonowanie społeczne chorego i uzależnia go od sztucznej nerki. Niektórzy chorzy buntują się. a nawet rezygnuję z zabiegów. Po czwarte — u chorych przewlekle dializowanych pojawia się encefalopatia, której objawy narastają. Istnieje hipoteza, ze za jej powstanie odpowiedzialny jol glin. Encefalopatia dializowanych może b)ć podłożem powikłań psychotycznych.

Nabyty zespół upośledzenia odporności AIDS (Acquired Immunc DeTłcaeacy Syndmme) stanowi na tyle poważne zagrożenie dla zdrowia i życia, że chorobie tej należy również w podręczniku psychiatrii poświęcić nieco więcej uwagi. Pierwsze przypadki choroby (chociaż zachorowania zdarzały się wcześniej) npiiian w 19*0 t. wr Stanach Zjednoczonych i na Haiti, a także w Zairze (Afryka). Od tego czasu liczba chorych rośnie w zastraszający m tempie, zwłaszcza na kontynencie amrrylamkim i afrykańskim, a także w Europie Zachodniej. W Polsce równic/ wyraźnie wzrasta Uczha chorych na AIDS i zakażonych wirusem HIV. Istmeie poważne niebezpieczeństwo wzrostu zachorowań, związane zarówno z niskin poziomem kultury seksualnej, jak 1 z nictolciancyjnymi postaw ami niektórych grap społecznych wthet zakażonych osób. co powoduje zatajanie faktu ntbicickm Chorobę AIDS wywołuje retrowiru*. zwany H1V 1 Humań Immunodeliciency Virus) / grupy ludzkich wirusów T-limfocytołropowych <HTI.V). Zakażenie wtnisem prowadzi do uszkodzenia układu odpornościowego i przypomiiu Mo /nony defekt tego układu - wrodzoną dyspłuzję albo agenezję grasicy. Obiektywnym dowodem zaka/cnia wirusem jest obecność przeciwciał anty-HIV lub wyizolowanie samego wirusa. Wynik lego badania nie jest oczywiście ńiwnc* znaczny / rozpoznaniem AIDS. Część osób zakażonych pozostaje Mimk/mk zdrowa Rozwinięty petnoobjnwowy zespół choroby AIDS występuje u około 1)9 Zakażonych chorych.

/ punktu widzenia tok o w mc ze go dla wystąpienia choroby AIDS aoft ńtieć znaczenie następujące objawy (cytuję według I .utyńskicj. 1990). kuuiyiWs JAnty u»tncj. Icukiądakia włochata na powierzchni języka, zmiany okołuaębou* I    ⁰ typra nietypowego rapnłcnia dziąseł i wr/odztcjące zapalenie dziąseł. półpw

5;    zmiany okotoodbytnic/c wywołane przez wirus hrrpr*. lojotokowe -

'    sktSty twarzy, tułowia i koAczyn. plamica nudopłytkow a. mięczak raks

wystąpienie może wskazywać na istnienie niedoboru immunologicznego typu komórkowego. Chodzi tu o niektóre nowotwory (np. mięsak Kaposiego). niektóre rotncryce i choroby pierwotniakowc. pewne rodzaje grzybic, zakażeń bakteryjnych i wirusowych.

Wśród objawów klinicznych AIDS do częstych (20-259) należą objawy neurologiczne: bóle głowy, objawy ogniskowe i oponowe. Są one wyrazem uszkodzenia układu nerwowego w następstwie podostrego zapalenia mózgu, guza mózgu (chtuniak pierwotny), powikłań naczyniowych w związku / zapaleniem •tietdiia oraz. krwawień do o.u.n. z powodu trumbocylopenii (była o tyra mowa w rozdziale dotyczącym zespołów otępi ennych).

Z chorobą AIDS wiąże się też różne aspekty psychiatryczne. Można je

* ⁴ p*py

1. Objawom neurologicznym, świadczącym o organicznym uszkodzeniu o.u.n.. towarzyszą objaw y otępienia. U niektórych chorych mogą one wyprzedzać •nne objawy choroby. Występują zaburzenia pamięci krótkotrwałej, utrudnione skupienie uwagi, wycofanie się z kontaktów społecznych, zanik zainteresowań, spowolnienie psychoruchowe, az do bezruchu i mutyzmu. Nowoczesne techniki obrazowania mózgu / tomografią komputerową (TK) i jądrowym rezonansem magnetycznym (MRI) pozwoliły na wykrycie /mian zanikowych w strukturach podkoruwych. ale równic/, choć w mniejszym zakresie, w korze mózgowej. Chociaż etiologia zmian otępiermych u chorych na AIDS nie jest całkiem jasna, istnieje prawdopodobieństwo, iż ich przyczynę stanowi bezpośrednie zakażenie wirusem H!V

2.    W przebiegu organicznego uszkodzenia mó/gu mogą pojawiać się stany psychotyczne o typie organicznej halucynozy lub zespoły jakościowych zaburzeń świadomości (np. majaczenie).

3.    Zachorowanie na AIDS lub jedynie zakażenie wirusem Ul V. potwierdzone badaniem serologicznym, może być potężnym stresem powodzi -jcym głęb»v kie reakcje depresyjne i przewlekłe odczyny ncrwicuwe z przewagą lęku. bipochondry czncj samoobserwacji i rezygnacji z obowiązków zawodowych oraz wszelkich kontaktów społecznych.

4.    W grupach zwiększonego ryzyka (hnmo«rk«aalvśn. hut nr prowadzący zbył swobodne życie seksualne / wielu partnerami, narkomani. chorzy aa hctnofiltę) mogą się pojawić /arówno objawy nerwicowe, jak i psychotyczne o charakterze urojeń hipochondrycznych, minio negatywnych wyników badań w kierunku zaka/ema wirusem HW iMawirr i wsp. IWO). Ignorancja dotycząca źródeł zakażenia chorobą oraz kolportowane informacje o jej niculec/alnuści zw iększają u lada poczucie upiurna i postawę lękową.

/ fumy/a/ych uwag wynika, ze przed pyduaną paęfrzą uę w aąblł«u)m ukieur Ik /iic obowiązki związane zarówno z Icc/rmcra zaburzeń psychicznych u tiwjdi aa AIDS lub z okaz* mych w maca HIV. jń i dotyczące działa! pt)cl>u|iinfilakt> c/n> ch. Przede w czy okna uuni tu my di pudauMHMe po/ioniu *in)/) na lemat Źródeł zakazem# wmurm NIV ■ krzew orne wtawiwych puataw •oba ładzi zakażonych.