Bilinkiewicz 0

2t*8 Psychiatria

Zaburzenia lękowe — rozpoznanie I obraz kliniczny 299

psychtc/ne występują czyściej niż u |vicjcntróvz innymi nerwicami. Miłiej więcey u 50** chorych stwierdza się cechy osobowości unankastycznej. Istota prae/yw**-fD konfliktu -.prowadza się często do walki między potrzebami a zasadami

Obraz kliniczny - pacjenci często sprawiają wrażenie skutych, ruchy ią mało płynne, brak rozluźnienia postawy ciała i wyrazu twarzy. Widoczne jest wzmożone napięcie mięśniowe, uboga mimika twarzy, jednostajna intonacja

Pacjenci najczęściej niechętnie, z tmdem. niewiele mówią o swoich objawach, ;.ikh\ się ich wstydzą, często długo nie ujawniają ich lekarzowi. Sprawiaj) wrażenie, że nie są w pełni krytyczni wobec treści natręctw oraz ich absurdalności, ale jednocześnie domagają |ę wielokrotny ch zapewnień, wyjaśnień i uspokajania Niejednokrotnie / uporem, w sposób zdecydowany, przeciwstawiają się próbom ograniczenia wykonywaniu przez nich czynności natrętnych, szczególnie złożonych rytuałów. Widoczny jest wtedy narastający strach i niepokój z towarzyszącymi wybuchami wrogości i agresji.

W ciężkich przypadkach zwraca uwagę prawic całkowity brak uwzględniania potrzeb i interesów innych, postępujące izolowanie się. spędzanie wielu godzin na wykonywaniu czynności przymusowych, doprowadzanie się do stanu wyczerpana łącznie z uszkodzeniami fizycznymi (szorowanie dłoni środkami dezynfekującymi, wyrywanie sobie włosów itp.). Niektórzy z tych chorych prowadzą życie inwalidów, wymagających opieki otoczenia. Przeżywane uczucia zagrożenia pobudzają wielu z tych chorych do zapewnienia sobie bezpieczeństwa pracz suk kontrolowanie siebie i innych oruz otaczających domniemanych wrogo nastawionych sil.

Przebieg, rokowanie i leczenie. U pewnych chorych, u których w wywiadzie stwierdza się uraz porodowy, objawy występują zazwyczaj przed 20. u... np. w postaci natrętnego poprawiania zadań szkolnych, liczenia numerów dnami, chodzenia po określonych płytach chodnikowych. W okresie dojrzewania częsta występuje onanizm o cechach kompulsy jnych. wyobrażenia o treści seksualnej W» Nu/nśerc/rj. przymusowe czynności samouszkadzającc.

Poszukiwanie pomocy nu miejsce dopiero po upływie kilku lat. objm okresowo się nasilają, przebieg staje się przewlekły, do istniejących obsesji dochodzą coraz ti» nowe. również kompulsjc. Początkowy opór chorego wobec natręctw słabnie, próby walki z mmi zastępuje rezygnacja i nasilające się obniżenie nastroju, Taki przebieg występuje zwykle u chorych z osobowością ununkastyczjif pr/y czym stwierdza się nieznaczne i krótkotrwale poprawy po aktualnym leczeniu na oddziałach stacjonarnych, gdzie jest stasowany kompleksowy program terapeutyczny. łącznic / metodami psychoterapii — w tym szczególnie techników behawioralnymi — oraz podawanie leków (np. Anaframlu w dawce do 200 agi U pozostałych pacjentów początek jest na ogół ostry. np. po porodzie, nagły, pa iiu/ic psychicznym, fizycznym lub przebytym zakażeniu, brak cech osobowości aiuniastyc/nej. Istnieje na ogół tendencja do stopniowego wygasania natręctw, mogą unc jednak występować długo w stosunkowo małym nasileniu, zwłaszcza u jednostek niepewnych, sensytywnych, o cechach psychastcnicznych. Olu tych pacjentów ważny jest niekiedy długotrwały związek terapeutyczny / Iekaratm klóty stanowi dla nich autorytet i istotne źrodło wsparćm oraz nadziei Ucooc famukoli>gk me usozc być pumucne w tych przypadkach, w których aauęctwi występują w pr/chtcgu zespołów depresyjnych, ale rozstrzygnięcie tego wyuup niekiedy próby leczeniu r r iinwilibits.

Nerwica hipochondryczna. Istnienie tej postaci nerwicy jest podawane »v wątpliwość, ponieważ zespól hipochondryczny zwykle występuje w przebiegu innych zaburzeń, np. schizofrenii czy depresji, jako objaw zaś w nerwicy natręctw, nerwicy lękowej. Niekiedy hipochondryczne nastawienie jest charafc-fctystyc/ne dla całego życia pacjenta, można wtedy je oceniać jako postać zaburzenia osobowości. Nerwicę hipochondryczną należy rozpoznawać wtedy, gdy u chorego dominuje zainteresowanie własnym zdrowiem, istnieje uporczywe przekonanie o uszkodzeniu lub schorzeniu mało podatne na przekonywanie i argumenty. Pacjent, wypowiadając liczne skargi na przykre doznania i dolegliwości. ma własną koncepcję ich chorobowego pochodzeniu i całkowicie skupia swoje obawy oraz uwagę na przeżyciach chorobowych. Są to sporadyczne przypadki, lecz dalszy przebieg charakteryzuje się częstymi pobytami w szpitalach, a nawet zabiegami operacyjnymi, niekiedy dopiero po wielu latach rozpoznanie ulega zmianie.

Hipochondry czne skargi należy odróżniać w stosunkowo licznej grapie pacjentów w starszym wieku, którzy systematycznie odwiedzają lekarzy różnych specjalności, zwłaszcza internistów, szukając kontaktu i wsparcia. Są to zazwyczaj ludzie samotni o bardzo ograniczonych więzach społecznych. Pełnienie rob społecznej pacjenta oraz utrzymywanie społecznego i emocjonalnego kontaktu z lekarzami stało się dla nich jedynym bardzo ważnym sposobem zaspokojenia potrzeb własnych. Personel medyczny w tej sytuacji spełnia zadania terapeutyczne, wychodząc naprzeciw tym pacjentom: przebieg zaburzeń jest w tej grapie chorych najczęściej przewlekły, a próby ich usamodzielnienia na ogol nie przynoszą rezultatów.

Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne F43. Pbdsuwą dla uyodtębmenia tej kategorii zaburzeń stały się obserwacje, że po przeżyciu wyjątkowo nieoczekiwanego. ..stresującego” wydarzenia życiowego mogą wystąpić zaburzenia o określonym obrazie psychopatologłcznym i przebiegu. To urno dotyczy zaburzeń obserwowanych w okresie adaptacji do istotnych zmian życiowych lub do następstw (rodnych „stresujących" wydarzeń życiowych. Bijących mniejsze znaczenie urazowe.

Wyróżnia się ostrą reakcję na stres, która charakteryzuje się szybkim ustąpieniem po nagłym przeżyciu katastroficznej sytuacji prac/ **oł\. która poprzednio nie miała zaburzeń psychicznych. Do tych wydarzeń zabc/a się katastrofy żywiołowe, wypadki, sytuacje wojenne — bitwy np.. napady, gwałty, mgłą śmierć jednoczesną kilku bliskich osób, W obrazie dominują początkowo zwężenie pola świadomości, zaburzenia orientacji, później rozpacz, gniew. lęk. depresja, wyłączenie się (amnezjo, osłupienie) lub (mbud/enic i nadmierna aktywność (ucieczka, fuga). Zwykle po trzech dniach objawy ustępów Druga grupa tych zaburzeń nosi nazwę ..stresowe pourazowe” Są to opóźnione luhh przedłużone reakcje na wydarzenie lub istnienie krotki* lub 'Siu,/!trwalej sytuacji o wyjątkowo obciążającym i zagrażającym charakterze (• czasie wojny, okupacji, holocaustu, przeżycia Katar, gwałtu. aktów Mitury ram. związanych z klęskami żyw udowymi, itp i Występuje dotkliwe, rutrętne pr/ypo-lumic wbić .sytuacji lub wydarzeń we wspomnieniach, wyobrażeniach na jawie luli « mach oraz obtuęinicnie uczuciowe. izolowanie uę. u orkowe bodźców wyuebąących wspomnienia. Trwają ud kilku lygodo* da 6 naufty lY/cwickłe Mn naiiępMwa. które niekiedy pnepsm nę part daragh Łat. •ikreila uę