Capture136

Mycrsa

eksperymentalnym W przypadku zmiennych klasyfikacyjnych m_tl/h d> nic zależności korelacyjne, o ile nie zastosuje się odjHiwi,¹ > wyrównujących grupy pod wszystkimi Względami innymi ni/ podstawą klasyfikacji Jeśli procedury takie nic 2ostaną zastOMiw.,,_K.    ' ^rt J

szych dwóch pierwszych przykładach). można określić jedynie /.»iw    * J'^r> I

cyjne. Różnice zaobserwowane w wyniku przeprowadzenia cU_iVr " ‘ * wynikać z różnic innych am/eli ic. ktoic można przy pisać bc/po^oj, & klasyfikacyjnym. Dla przykładu przypuśćmy, że stwierdzono isimnc ,„ '_JL ' [    ^x

płciami w wynikach egzaminu ze statystyki, mianowicie kobiety _u/., . , ^1 wyniki mz mężczyźni Zmienna pici nic musi tu jednak być przyczyn, ^:| wancj różnicy. Studentki mogą pilniej uczyć się albo regularńicj^/ę /'    |

zajęcia Jedna albo dwie z. tych przyczyn mogą wyjaśniać różnice u i * * I egzaminu ze statystyki. Aby wyeliminować tego rodzaju możliwości    ■

wyrównać grupy pod wszystkimi względami innymi niż płeć.

Można wyróżnić trzy rodzaje sytuacji, w których mann j„ _lAr) . zmiennymi klasyfikacyjnymi.

Po pierwsze, próba osób badanych może być próbą losowa p,,s_rjr ślonej populacji, a proporcje poszczególnych klas bądź warstw mogą. _w błędu pobierania próby, odpowiadać w niej proporcjom w populacji (c .1, jest opisanie zależności między zmienną klasyfikacyjną a jakąś mną /nt.-~. £ danie tego typu nic jest w istocie rzeczy w ogóle eksperymentem lec/ I korelacyjnym.

Po drugie, próby mogą być pobrane losowo, w celu dokonania _r, różnych subpopulacji. lecz proporcje w tych próbach mogą nie odpowu-jj porcjom w populacji. Na przykład badacz, może dobrać do porów njn p..j ^ dem określonej zmiennej 50 osób zdrowych psychicznie i 50 psychotyk a o wiście proporcje w tych dwóch próbach nie odpowiadają proporcjom ,,h>ś wych psychicznie i psychotyków w populacji. Jest to odmiana mcpropnrt próby warstwowej. Zwróćmy równie/ uwagę, że pew ne klasy istniejące w p | mogą w- tych próbach nie być w ogóle reprezentowane. A więc na przykład ic wszyscy mepsychoiycy muszą być osobami zdrowymi psychicznie Tu r ...» istocie rzeczy mamy do czynienia z badaniem korelacyjnym, które ma n.i cele s prostu określenie różnic między grupami. Często zakłada się. ze znajomo* a różnic może w efekcie okazać się przydatna przy formułowaniu argumentu* -o: mawiających za istnieniem związków przyczynowych.

Po trzecie, można przeprowadzać badania ze zmiennymi klasy fika.>    |

mające na celu określenie wpływu pewnych zmiennych, których w K/ badaniach korelacyjnych me dałoby się kontrolować. Na przykład pr/y por. nywaniu hospitalizowanych osób zdrowych psychicznie z hospu.ih/ow.myr:: chutykanu obie grupy można wyrównać pod względem w ieku, ilorazu płci. czasu trwania hospitalizacji, statusu społeczno-ekonomicznego i mnuh nych. któa* — zdaniem badacza — mogłyby korelować ze zmienną /u]c/ną| go rodzaju badaniach badacz wyklucza pewne zmienne z grupy wpływów pr/ur-,^oc|ol«ł»XmlnKK" .irffiirtirnhi pram.,, *'^ck "" «c

■•**> '..........    ,7Z, ^,rm PT/*

ctjt T*"    '"innych o,r,_yrtun, '    »"'«• *>U»

«W» mo/liwy.h wpływów pnynyno* _{u h} „    ^,l"    ub,

wcffl zmiennych klasyfikacyjnych mo/_nj /ipc._A ^{!J c,}*^>rłn'^k"we / ***„ B**f‘ P°^{n,fWj/ ich} P^,a" pwcrw.dujc    Zk,rj,

mnwK- *** mogłyby „,_{c h>(}. _k(J_r.....‘"iin-W.**

14.9. l^lwagi końcowe

w rozdziale lym Omówiono pobieżnie tylko nickt'

My i pl«no»J"^,» ekspcryrrkrmi.w Tema -J    **>■«** _>lrj.

mkj, bardziej «c«gól<m„.    ^{nj b}>    ,n_xaK

Czytelnik W' pracach Cochrana i Cox (1057, u- ^ir^' • ¹ !s’go zakresu zaaid/je iww.    ^{l 571}'    097,, _Kcppd;i

Podstawowe terminy i pojęcia

Zmienna manipulacyjna łtreatment umablc)

Znwntu klasyfikacyjna (elassifleation irariabte)

RimJomi/acja I randn/nizatum)

Eksperyment jednoczynnikowy (single -fiu tor espenmenn Pian I JHWeranymi pomionuni (reptated mcamrenteni dfiitni Mny eksperyment czynnikowy U ompleie fa tonaI expcrum Niepetaytfapaymcnt czynnikowy UncompUte fitaorutl ar*nm,m>

Kwadrat łaciński I lalin sąuart)

Pian gniazdowy (nested design)

Eksperyment w blokach kompletnie /randomi/owanych irund^j hUi r«v_nw«/, Powiązanie w planach eksperymentalnych {matchmg ,_n espenmemal design)

GrupJ kontrolna (c out roi group)

Zadania

1.    Podaj różnicę, ilustrując ją przykładami, między: (a) zmienną niezależną j zmienną zależną, (b) zmienną manipulacyjną a zmienną klasyfikacyjną.

2.    Omów uzasadnienie stosowania prób zależnych w planowaniu ekspery mentów

3.    Dlaczego randomizacja eliminuje systematyczne obciążenie wyników eksperymentalnych?

• W języku polskim: J. Brzeziński. R Suchowtki Zoitou-*unie Wo “onun.;. ekipm tsiJuniinh ps\cho!ogiczji\\h. Wirowa I^Ś4. PWN <prz>p. red ruuk i

26K