CCF20081106018

■

11\ ./ko Melosik

i tlnkacja globalna: nadzieje I Kontrowersje¹

Wprowadzenie

Globalizacja i fragmentaryzacja

We współczesnym świecie występują — zarówno na płaszczyźnie (inlllycznej i ekonomicznej, jak kulturowej oraz społecznej — dwa lilwnoległe procesy: pierwszy, związany z globalizacją, drugi z różnico-V mli in i fragmentaryzacją. Dynamika ich funkcjonowania jest bardzo hi implikowana; wykluczają się i nakładają na siebie wzajemnie, współ-llllllcją „pokojowo” w jednej sferze i prowadzą bezwzględną dyskur-iVWlii| walkę o kształt rzeczywistości w innych dziedzinach życia I mlecznego. Człowiek odczuwa często bezradność w obliczu paradok-illlliych antynomii poznawczych i moralnych, przed którymi staje W życiu codziennym i w próbach zrozumienia świata. W świetle jego llirlwladczeń, zdrowego rozsądku i celów, oba sprzeczne krańce „albo-illio" są bowiem w wielu przypadkach jednakowo uprawomocnione.

Modernistyczna i postmodernistyczna perspektywa epistemologiczna

Tym dwóm procesom odpowiadają dwie odmienne perspektywy i pi,'Homologiczne w naukach społecznych, dwie sprzeczne „polityki i | »lsietnologii”: modernistyczna i postmodernistyczna¹. Perspektywy te iluMarczają współczesnej pedagogice diametralnie odmiennych postaw, idów i ideałów dla „wychowania lepszego człowieka” i „budowy li | is/cgo świata”. Główne założenia epistemologii modernizmu znajdują iwoją najbardziej konsekwentną egzemplifikację w edukacji globalnej (nazywanej również „edukacją skierowaną na świat”), która jest pozytywną odpowiedzią na pierwszy z wymienionych wyżej procesów: globalizację. Z kolei postmodernistyczna pedagogika różnicy stanowi I unsrruktywną odpowiedź na proces różnicowania i fragmentaryzacji.

Poniższy tekst stanowi próbę ukazania istoty i celów edukacji globalnej; z jednej strony, na tle możliwości jej wykorzystania przez

1

W: H. Kwiatkowska (red.), Ewolucja tożsamości pedagogiki, PTP, Warszawa 1994, ss. 165-175. I. Różnice między modernistyczną i postmodernistyczną interpretacją rzeczywistości omówione są w: Z. Melosik, „Epistemologia” postmodernizmu, Nieobecne dyskursy, t. III, red. Z. Kwieciński — w druku.