IMGS99

Zbyszko Melosik

Edukacja globalna: nadzieje i kontrowersje*

Wprowadzenie

We współczesnym świecie występują — zarówno na płaszczyźnie Globalizacja politycznej i ekonomicznej, Jak kulturowej oraz społecznej — dwa ¹ fragmentaryzaci równoległe procesy: pierwszy, związany z globalizacją, drugi z różnicowaniem i fragmentaryzacją. Dynamika ich funkcjonowania jest bardzo skomplikowana; wykluczają się i nakładają na siebie wzajemnie, współistnieją „pokojowo” w jednej sferze i prowadzą bezwzględną dyskur-sywną walkę o kształt rzeczywistości w innych dziedzinach życia społecznego. Człowiek odczuwa często bezradność w obliczu paradoksalnych antynomii poznawczych i moralnych, przed którymi staje wi.życiu codziennym i w próbach zrozumienia świata. W świetle jego doświadczeń, zdrowego rozsądku i celów, oba sprzeczne krańce „albo--albo” są bowiem w wielu przypadkach jednakowo uprawomocnione.

Tym dwóm procesom odpowiadają dwie odmienne perspektywy Modernistyczna epistemologiczne w naukach społecznych, dwie sprzeczne „polityki nistyczna epistemologii”: modernistyczna i postmodernistyczna¹. Perspektywy te eplltemologiczna dostarczają współczesnej pedagogice diametralnie odmiennych postaw, celów i ideałów dla „wychowania lepszego człowieka” i „budowy lepszego świata”. Główne założenia epistemologii modernizmu znajdują swoją najbardziej konsekwentną egzemplifikację w edukacji globalnej (nazywanej również „edukacją skierowaną na świat"), która jest pozytywną odpowiedzią na pierwszy z wymienionych wyżej procesów: globalizację. Z kolei postmodernistyczna pedagogika różnicy stanowi konstruktywną odpowiedź na proces różnicowania i fragmentaryzacji.

Poniższy tekst stanowi próbę ukazania istoty i celów edukacji globalnej; z jednej strony, na tle możliwości jej wykorzystania przez

* W: H. Kwiatkowska (red.). Ewolucja loisamofriperlafppjkl, PTI', Warszawa 1994, ss. 165-175.

I. Kdżnlce między modernistyczną I postmodernistyczną Interpretacją rzeczywistości omówione są w: Z. Melosik, „Epistemologia" postmo/leniltmu, Nieobecne ttyshusy. c. III, red.

Z. Kwieciński — w druku.

Edukacja globalna: nadzieje i kontrowersje