CCF20091002015 tif

ko wy” B, to A mimo to będzie takim „skutkowym” znakiem B? Bynajmniej: będzie co najwyżej skutkiem B, jeśli faktycznie jest z nim' przyczynowo związane natomiast znakiem „skutkowym” —- bez udziału świadomości swego użytkownika lub użytkowników, człowieka czy zwierzęcia, nie będzie.    '

Zastanówmy się z kolei, czy ów udział świadomości użytkownika musi polegać na konstatowaniu rzeczywiście zachodzących związków, czy również może polegać na tym, iż użytkq-‘ wnik jedynie sobie uroił, iż takie związki zachodzą. Innymi słowy, czy A będzie znakiem „skutkowym” B tylko wtedy, gdy, po pierwsze, A jest skutkiem B, a po drugie, użytkownik owego A zdaje sobie z tego sprawę; czy też A będzie znakiem „skutkowym” B także i wtedy, gdy, po pierwsze, A nie jest skutkiem B, ale, po drugie, użytkownik tego A myśli sobie, że A jest skutkiem B. Jak wiemy' pytanie, czy A będzie w jednym lub obu tych wypadkach znakiem „skutkowym” B, sprowadza się do kwestii empirycznej, cźy ludzie lub zwierzęta używają pewnych A jako znaków „skutkowych” pewnych B, także i wtedy, gdy A wcale, nie są skutkami B. Słowem, czy ludzie i zwierzęta ulegają złudzeniom, popełniają błędy. Oczywiście, tak: ludzie używają' A jako znaku „skutkowego” B także i wtedy, gdy A nie jest skutkiem B; ludzie i zwierzęta Ulegają złudzeniom, a posługując się znakami popełniają błędy. Trzeba to brać w rachubę.

Gdybyśmy tylko pierwszą kategorię owych A uznali za znaki, to co począć z drugą kategorią?- Wówczas bylibyśmy zmuszeni odmówić charakteru znakowego jakże wielu zjawiskom, zdarzeniom i przedmiotom, które ludzie, nieraz przez całe wieki, traktowali jako znąki i którymi się w. takiej właśnie, znakowej roli, posługiwali. Przez ileś tam tysiącleci np. wędrówkę Słońca po niebie miano powszechnie za znak tego, że Słońce krąży wokół Ziemi, my zaś musielibyśmy orzec, iż nie był to znak, gdyż się mylono. Ów pozorny ruch Słońca awansowałby do roli znaku dopiero po Kopernikowskim sta Sol, ne movearis, zatrzymaj się, Słońce, i nie ruszaj, ale do roli znaku innego zjawiska, mianowicie obrotu dobowego kuli ziemskiej. Dla całych pokoleń naszych babek i prababek kichanie było znakiem, że katar już mija, co potwierdzano zwyczajowym i,na zdrowie”. My jednak musielibyśmy powiedzieć: nie, to nie był znak, bo nasze babki nie miały racji (jeśli nie miały!).

Wydaje się, że zachowanie miana znaków naturalnych w odniesieniu do tych tylko zdarzeń, które w rzeczywistości są w sposób naturalny związane z innymi zdarzeniami, np. faktycznie są ich skutkami, byłoby niepraktyczne. Wykluczałoby bowiem poza obręb rozważań na temat znaków całą sferę przedmiotów, faktów i cech, które spełniają' funkcję znaków. Zły lub dobry omen nie mógłby już dłużej uchodzić za znak pewnego rodzaju; nie byłby nim też rzekomy objaw choroby^ mylnie jej przypisany; nawet odciski palców byłyby znakami tylko wtedy, gdy uda się trafnie określić, kto je pozostawił, A przecież pojęcie znaku, a ściślej pojęcie użycia znaku, pozostaje nie zmienione bez względu na to, czy posłużono się tym znakiem trafnie, czy też popełniono omyłkę. Na przykład fotografia uważana za podobiznę Janą nie przestaję być czyjąś fotografią, a a więc znakiem, mimo iż widniejąca na niej osoba to nie Jan, lecz Piotr. Z tego więc powodu, że pomylono się, używając jej jako znaku tego, nie zaś tamtego człowieka, nie zasługuje ona na zakwalifikowanie jako rzekoma fotografia czy pseudofotografia, nie staje się rzekomym znakiem ikonicznym czy też pseudo-

133