CCF20100206105

6. Wybrane zagadnienia z organografii zwierząt

go (z grubsza rzecz biorąc — skupienia limfocytów). Mięśniówka jelita składa się z dwóch warstw mięśni gładkich: okrężnej (grubszej) i podłużnej. Zewnętrzną warstwę rury jelita tworzy oczywiście mezodermalna otrzewna.

JELITO GRUBE SPEŁNIA NIECO INNE FUNKCJE

Jelito grube ma większą średnicę niż jelito cienkie i nie posiada kosmków jelitowych. Jego zasadnicze zadania to: formowanie i przesuwanie mas kałowych oraz resorpcja wody. Nabłonek wyściełający jelito grube ma niższe enterocyty ze słabo rozwiniętymi mikrokosmkami oraz liczne mukocyty. W błonie śluzowej liczne są grudki chłonne. Mięśniówka nie ma charakteru jednolitej warstwy: część okrężna jest „normalna” natomiast podłużna występuje głównie w postaci równoległych skupień (taśm). Zewnętrzną warstwę jelita grubego tworzy oczywiście łącznotkankowa błona surowicza. Jak już wspomniano, ostatnie 2 cm odbytu wyścieła nabłonek wielowarstwowy płaski, przechodząc)' w typowy naskórek. Częścią jelita grubego lest wyrostek robaczkowy o szczątkowym charakterze (u niektórych roślinożerców nieprzeżuwających pełni istotną rolę w trawieniu celuloz)'; por. CZĘŚĆ: ANATOMIA I..., ROZDZ: 3.2). Od jelita grubego różni go m.in. obecność szczególnie licznych grudek chłonnych, co nadaje mu cechy narządu limfoidalnego.

CZŁOWIEK MA ZRÓŻNICOWANE UZĘBIENIE

Mechaniczne trawienie pokarmu, polegające na jego „porcjonowaniu” i żuciu, możliwe jest dzięki zębom (łac. dentes). Człowieka zalicza się do heterodontów, czyli zwierząt o zębach zróżnicowanych ze względu na budowę i pełnioną funkcję: siekacze (I, bo łac. incisivi), kły (C, bo łac.

canini), przedtrzonowe (P, bo łac. prenwlares) i trzonowe (M, bo łac. molares). Budowę zęba przedstawiono na Ryc. 67.

Ryc. 67.

Schemat budowy zęba (a — korona, b — szyja zęba. c — korzeń, 1 — szkliwo, 2 — cement, 3 — zębina, 4 — komora zęba. 5 — kanał korzenia; linią przerywaną zaznaczono dziąsło).

Wystającą ponad linię dziąsła koronę pokrywa najtwardsza tkanka ustroju — szkliwo. Osiąga ono 5-ty stopień twardości w 10-cio stopniowej skali Mohsa, czyli żeby je porysować trzeba użyć stalowego ostrza. Z punktu widzenia chemicznego szkliwo tworzą głównie sole wapniowe (ok. 98% masy), takie jak: węglany, fosforany i fluorki. Związki te tworzą pryzmatyczne struktury' krystaliczne spajane substancją białkową o charakterze keratynowym. Grubość szkliwa jest zaskakująco znikoma (ok. 2,5 urn), ale powierzchnia ta jest niesamowicie odporna na ścieranie i może służyć znakomicie do żucia i siekania pokarmu. Pamiętaj jednak, że odporność szkliwa także ma swoje granice i jeśli ją zlekceważysz „wylądujesz” u dentysty. Poniżej linii dziąsła ząb pokryty jest twardą warstwą cementu (kostniwa), który budową nawiązuje do kości blaszkowatej. Cement wiąże ząb z kością otaczającą zębodół nieruchomym połączeniem — zębozrostem. Zasadniczy' zrąb (tu szkielet) każdego zęba tworzy jednak zębina. Z punktu widzenia chemicznego jest to osseomukoid (por. ROZDZ: 4.2.2), w którym zanurzone są włókna osseinowe. Zębina jest