CCF20100206109

6. Wybrane zagadnienia z organografii zwierząt

UWAGA: U kręgowców istnieje pewna prosta korelacja pomiędzy średnicą erytrocytów i naczyń

włosowatych (por. ROZDZ: 4.2.3).

Tętnice i żyły wykazują wyraźnie trójwarstwową budowę (por. Ryc. 71). Błona wewnętrzna tworzona jest przez śródbłonek (zawsze jest to cienki i gładki nabłonek jednowarstwowy typu

płaskiego) i błonę śluzową (w najmniejszych tętnicach i tyłach są to praktycznie tylko włókna sprężyste). Błona środkowa to warstwa mięśniowa zbudowana z różnej ilości włókien mięśniowych gładkich o ułożeniu okrężnym i spiralnym. Błona zewnętrzna (przydanka) jest lącznotkankową (budulcem jest tu tkanka łączna wiotka) warstwą zawierającą włókna kolagenowe i sprężyste.

Ryc. 71.

Schemat budowy naczyń tętniczych (A) i tylnych (B). W górnej części ryciny zamieszczono schematy, w dolnej zdjęcie spod mikroskopu (1 — błona wewnętrzna, 2 — mięśniówka, 3 — przydanka; w naczyniach widoczne są krwinki).

B) Tętnice (łac. arteriae) prowadza krew od serca. Z grubsza rzecz ujmując światło tego typu naczyń jest niewielkie w porównaniu do średnicy całej tętnicy. Spowodowane to jest silnym rozwojem błony środkowej (por. Ryc. 71 A) i nadaje arteriom dużą sprężystość. Ma to istotne znaczenie dla przewodzenia fali tętniczej i umożliwia „wytrzymywanie” dużych ciśnień krwi. które powstają w czasie skurczu serca. Z kolei brak zastawek zmniejsza opory w łożysku tętniczym. Ze względu na grubość i właściwości, tętnice podzielono na kilka rodzajów:

a)    tętnice mięśniowe, do których zalicza się małe i średnie arterie. Ich błona mięśniowa zbudowana jest z kilku do trzydziestu warstw miocytów gładkich. Ze względu na niewielką grubość ścian tętnic małych, ich odżywianie zachodzi bezpośrednio z krwi, którą przewodzą;

b)    tętnice sprężyste (duże) o bardzo grubej błonie mięśniowej (do ok. 60 warstw miocytów). Zalicza się do nich m.in. aortę, tętnicę płucną i tętnicę wspólną szyjną. Grubość ścian tętnic średnich i dużych uniemożliwia im sprawne, bezpośrednie odżywianie i dlatego posiadają w zewnętrznej błonie (przydance) naczynia kapilarne.

UWAGA: Wraz z wiekiem w błonie środkowej i wewnętrznej rozrasta się tkanka łączna. Nie jest to

groźne i należy uznać sytuację za normalną. Natomiast złe nawyki żywieniowe, brak ruchu, nikotynizm, alkohol i stres wywołują zmiany zwyrodnieniowe, polegające m.in. na odkładaniu cholesterolu i wapnieniu naczyń (arterioskleroza). Prowadzi to do coraz

113