CCF20100206119

6. Wybrane zagadnienia z orgunografii zwierząt

Stawy rnaia różną ruchomość, co wynika z ich budowy i zadań biologicznych (por. Ryc. 82):

1.    Stawy wieloosiowe — pozwalają na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach. Występują więc tam. gdzie niezbędna jest duża ruchomość elementów szkieletowych. Stawy te dzieli się na:

A)    kuliste — gdzie okrągła głowa kości (tzw. koniec bliższy) wchodzi we wklęsłą, niewielką panewkę stawową (por. Ryc. 82 A). Przykład: staw barkowy;

B)    panewkowe — o podobnej budowie, z tym, że panewka stawowa jest większa i głębsza. Przez to ruchomość stawu się zmniejsza, ale jest on mocniejszy. Przykład: staw biodrowy';

2.    Stawy dwuosiowe — pozwalają na wykonywanie ruchów w dwóch płaszczyznach. Dzieli się je

na:

A) siodełkowe — gdzie ukształtowanie powierzchni stawowych przypomina dwa siodła przystające do siebie (por. Ryc. 82 C). Przykładem jest staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka. Umożliwia on zginanie tego palca oraz jego przywodzenie i odwodzenie względem pozostałych palców (sprawdź to na sobie);

Ryc. 82. Schematy budowy podstawowych typów stawów (A — kulisty, B — eliptyczny. C — siodełkowy, D — zawiasowy). Zwróć uwagę na kształt powierzchni stawowych — porównasz to później ze szkieletem człowieka (por. CZĘŚĆ: ANATOMIA /... wyd. U). Rycina wykonana przez ucznia.

B) eliptyczne — pozwalające na podobne ruchy jak w stawach siodełkowych, chociaż o nieco

^ _ __--•

mniejszym zakresie (por. Ryc. 82 B). Tutaj głowa kości jest wypukła wzdłuż długiej osi i jednocześnie wzdłuż poprzecznej. Przykład: staw promienisto-nadgarstkowy;

3. Stawy jednoosiowe — umożliwiające ruch tylko w jednej płaszczyźnie. Dzieli się je na:

A)    obrotowe — gdzie głowa kości jest cylindryczna i wchodzi w walcowate wgłębienie panew^rki. Przykład: staw promienisto-łokciowy bliższy;

B)    zawiasowe (czasem bloczkowe), w których możliwe są tylko ruchy zginania i prostowania. Głowa kości ma wówczas kształt bloczka wchodzącego we wklęsłą panewke (por. Ryc. 82

D)-

123