CCF20100206108

Cytologia i Histologia

1.    Układ krwionośny, w skład którego wchodzą wszystkie typy naczyń krwionośnych i serce;

2.    Układ chłonny (limfatyczny), na który składają się naczynia chłonne i narządy limfatyczne (węzły chłonne, migdałki, śledziona, grasica, grudki chłonne i wyrostek robaczkowy).

Poczynając od pierścienic niemal wszystkie zwierzęta posiadają układ krwionośny, który może być: zamknięty bądź otwarty. Oznacza to, że krew krąży, albo w zamkniętym, własnym układzie naczyń, albo w pewnych miejscach naczynia kończą się i krew- wylewa się do jam ciała (por. CZĘŚĆ: PODR. KL. II). Ze względu na budowę histologiczną, położenie i funkcje wyróżnia się trzy rodzaje naczyń:

A) Naczynia włosowate (kapilary, włośniczki). Są to najdrobniejsze naczynka, każde o długości niespełna 1 mm, łączące naczynia doprowadzające krew z odprowadzającymi (por. Ryc. 70). Kapilary zbudowane są z jednowarstwowego nabłonka typu płaskiego (tu endothelium, albo śródbłonek, por. także ROZDZ: 4.1) o bardzo cienkich komórkach, leżących bezpośrednio na delikatnej błonie podstawmej, która zawiera włókna retikulinowe. Od zewnątrz taka rureczka otoczona jest łącznotkankową przydanką, w skład której wchodzą perycyty (specjalne komórki o właściwościach żernych lub, wg niektórych źródeł, kurczliwych). Poza włośniczkami nerek, wątroby i mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych tego typu komórki występują dość powszechnie w sieciach kapilarnych u człowieka. Współcześnie przypisuje się im także istotną rolę w pośredniczeniu w wymianie substancji pomiędzy krwią i otaczającymi tkankami.

Ryc. 70. Schemat małej sieci naczyń włosowatych (1— tętniczka doprowadzająca. 2 — sieć kapilarna. 3 — tyłka odprowadzająca. 4 — obszar przejściowy, gdzie spada ilość włókien mięśniowych, 5 — obszar przejściowy, gdzie rośnie ilość włókien mięśniowych, aż do powstania jednolitej warstwy mięśniówki w żyłce).

Ściana klasycznego naczynia włosowatego nic zawaera mięśniówki, chociaż w strefach przejściowych występują włókna mięśni gładkich (por. Ryc. 70). Pozwala to na uzyskanie bardzo wysokiej przepuszczalności w warunkach niskich ciśnień krwi, co jest warunkiem sprawności układu krążenia.

Długość całego systemu kapilarnego szacuje się u człowieka na ok. 100 tys. km (!), co przy średnicy rzędu 6—10 pm pozwala na uzyskanie powierzchni kontaktu z otaczającymi tkankami ok. 5 tys. m² (to jest pół hektara!). Daje to niesamowite możliwości wymiany gazów oddechowych, substancji odżywczych oraz Zbędnych i Szkodliwych Produktów Przemiany Materii (w skrócie ZiSPPM). Oczywiście transport substancji odbywa się na drodze biernej dyfuzji lub (i) aktywnego transportu, co daje wymaganą selektywność (por. ROZDZ: 2.1).

112