CCI20111111182

W wyłącznikach samoczynnych stosuje się wyzwalacze elektromagnetyczne nadmiarowe i zanikowe. Wyłącznik z wyzwala-czem nadmiarowym zabezpiecza silnik, podobnie jak bezpieczniki, przed skutkami prądu zwarcia i przed przeciążeniami.

Zasadę działania wyzwalacza nadmiarowego rozpatrzymy na schemacie jednobiegunowego wyłącznika samoczynnego (rys. 16-3 a).

Wyzwalacz składa się z elektromagnesu 6, którego uzwojenie jest połączone w szereg z obwodem chronionym i zwory 7 połączonej z zapadką wyłącznika 5. Gdy przez uzwojenie elektromagnesu

Rys. 16-3. Schemat jednobiegunowego wyłącznika samoczynnego z wyzwala-czem elektromagnetycznym: a) nadmiarowym (nadprądowym), b) zanikowym

popłynie nadmierny prąd, rdzeń elektromagnesu przyciągnie zworę 7, zwolni się zapadka 5 i rękojeść wyłącznika 4 pod działaniem sprężyny 8 odchyli się w lewo, na skutek czego nastąpi otwarcie styków wyłącznika (nóż 3 wychodzi ze szczęki 2). Całość urządzenia jest zmontowana na płycie izolacyjnej 1.

Podobnie są budowane wyłączniki z wyzwalaczami nadmiarowymi dwu- i trzy-biegunowe. Wyzwalacze nad-prądowe (nadmiarowe) mogą być nastawione na zupełnie dowolną wartość prądu objętą zakresem działania wyzwalacza.

Działanie wyzwalaczy następuje natychmiast po przekroczeniu przez prąd wartości, na jaką wyzwalacz jest nastawiony. Przy nastawianiu wyzwalaczy na określony prąd należy uwzględnić wartość prądu rozruchowego silnika zabezpieczanego, gdyż inaczej spowodują one wyłącznie przy prawidłowych rozruchach. Toteż prąd znamionowy wyzwalaczy przyjmuje się 1,2 raza większy od prądu rozruchowego silnika.

Podczas pracy silnika nieraz może się zdarzyć zanik napięcia, co oczywiście wywoła zatrzymanie silnika. Jeżeli silnik po zaniku napięcia nie został odłączony od sieci, to ponowne powstanie napięcia wywoła rozruch silnika bez rozrusznika, co jest związane z poborem bardzo dużego prądu rozruchowego szkodliwego zarówno dla sieci zasilającej, jak i dla silnika. W celu ochrony silników przed tego rodzaju wypadkami stosuje się wyłączniki samoczynne z wyzwalaczami zanikowymi.

Rysunek 16-3 b przedstawia schemat jednobiegunowego wyłącznika samoczynnego z zamkoioym wyzwalaczem elektromagnetycznym. Wyzwalacz składa się z elektromagnesu 6, którego uzwojenie jest przyłączone równolegle do obwodu chronionego i zwory 5 osadzonej bezpośrednio na rękojeści 4 wyłącznika. W czasie normalnej pracy silnika uzwojenie elektromagnesu znajduje się pod napięciem sieci, w razie zaniku napięcia przestaje działać elektromagnes, rękojeść wyłącznika odchyla się w lewo pod działaniem sprężyny 8 i następuje otwarcie styków wyłącznika. Zamykania omówionych wyłączników dokonuje się ręcznie.

16.6. Przekaźniki i styczniki

Coraz bardziej postępująca automatyzacja urządzeń napędowych wymaga stosowania szeregu dodatkowych przyrządów przeznaczonych do zabezpieczenia i sterowania obwodów elektrycznych. Należą do nich przekaźniki. Są to przyrządy, które pod wpływem działania bodźców elektrycznych, mechanicznych, cieplnych lub innych wywołują określone przełączenie w sterowanych przez nie obwodach elektrycznych, np. otwarcie lub zamknięcie wyłącznika samoczynnego lub stycznika.

Pod względem zasady działania i budowy przekaźniki dzielą się, podobnie jak i przyrządy pomiarowe, na magnetoelektryczne, elektromagnetyczne, elektrodynamiczne, indukcyjne i cieplne.

Przekaźniki zwane natychmiastowymi mogą działać bez opóźnienia, tj. bezwłoczmde przekaźniki zwane zwłocznymi działają z określonym opóźnieniem. W zależności od tego, jakie zadania mają one spełniać, rozróżnia się: przekaźniki zabezpieczeniowe, chroniące silniki elektryczne i inne urządzenia przed zwarciami i przeciążeniami, oraz przekaźniki sterujące stosowane do sterowania różnego rodzaju łączeń.

Rozpatrzmy zasadę działania przekaźnika cieplnego nadmia-

365