CIMG0105

w sześć tygodni. W Afryce Południowej w latach 1899-1925 pokonywi, ły jedynie 13-20 kilometrów w ciągu roku.

Widzimy zatem, że dżuma dymienicza „porusza się” między pchłą, szczurem, człowiekiem i odpornym gryzoniem. Choroba ta jest znacznie bardziej złożona, niż przypuszczaliśmy. Obecnie przyjrzymy się roli, jaką odgrywa pchła.

Dorosłe pchły są małymi, bezskrzydłymi owadami, które utrzymują się na podłożu dzięki specjalnym haczykom. Ich odnóża są przystosowane do wykonywania skoków na dużą odległość - umożliwia im to zmianę nosiciela. Narządy gębowe są przystosowane do przebijania skóry stałocieplnych ssaków, po czym krew jest zasysana z cienkiej żyły ssaka do żołądka pchły. Wraz z krwią zarażonego gryzonia pchła pobiera dużą ilość bakterii, które tworzą stałą masę podlegającą gwałtownym podziałom. Po zaatakowaniu kolejnego gryzonia przez zainfekowaną pchłę, Yersinia są przenoszone do krwioobiegu pokąsanego nosiciela. W ten sposób bakterie są przekazywane między ssakami.

W dzikich obszarach przeżywalność pcheł zależy w decydującym stopniu od ich zdolności do rozmnażania się, na którą ma wpływ środowisko. Pchła szczurza może złożyć około 300—400 jajeczek (dorosły osobnik jest prawdziwą maszynką do rozmnażania), lecz temperatura i wilgotność oddziałująca złożone jaja oraz na rozwój larwy. Temperatura między 18°C a 27°C przy wilgotności względnej wynoszącej 70 procent jest idealna dla złożonych jaj, podczas gdy temperatura poniżej 18°C powstrzymuje ich rozwój.

Graham Twigg zebrał wszystkie dostępne dane klimatologiczne dla centralnej Europy w okresie między rokiem 900 a 1900 i wykazał, że nigdy średnia temperatura w miesiącach lipiec-sierpień nie przekroczyła 18,5°C -odpowiedniej do inkubacji pcheł. W Anglii nawet latem, a już na pewno nie zimą, klimat nie sprzyja regularnym wybuchom epidemii dżumy dymieniczej przenoszonej przez pchły. Sprzyjające warunki ist-niejąw Europie jedynie w jej południowo-zachodniej części na wybrzeżu Morza Śródziemnego oraz we Włoszech i na Półwyspie Iberyjskim.

Marsylia

*>20-

“Barcelona

Średnia temperatura w lipcu w stopniach Celsjusza w Europie Zachodniej w XX wieku. Jedynie w Hiszpanii i na francuskim wybrzeżu Morza Śródziemnego letnie temperatury sprzyjają podtrzymywaniu okresowych wybuchów epidemii dżumy dymieniczej przenoszonej przez pchły

Niezrozumiałe jest zatem, jak pchły mogłyby się rozmnażać, a szczuty czarne prowadzić aktywne życie tylko podczas epidemii w Anglii i Szkocji z pominięciem Islandii i Norwegii. Należy pamiętać, że w czasie malej epoki lodowcowej, kiedy dżuma szalała z niepohamowaną siłą, warunki klimatyczne nie pozwalały pchłom na rozmnażanie się.

Vz

urna

Jy

miemcza u

ludzi

Dżuma dymieniczajest więc naturalną chorobą gryzoni, a ludzie jedynie sporadycznie i przypadkowo ulegają zakażeniu na skutek ugryzienia przez szczurze pchły, które opuszczają swojego normalnego nosiciela po jego śmierci. W konsekwencji wystąpienie dżumy dymieniczej wśród ludzi jest całkowicie nieprzewidywalne. Jeśli zakażony dziki gryzoń błąka się w pobliżu ludzkich siedzib, a następnie wymienia swoje pchły ze szczurami tyjącymi w okolicy, Yersinia może przenieść się ze szczura na szczura,

155