ZMIANY ZACHOWAŃ/OSOBOWOŚCI NASTOLATKÓW ZWIĄZANE Z UZALEŻNIENIEM OD ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH
Uzależnienie jest wielkim niwelatorem. Pod jego wpływem zupełnie różne nastolatki stają się tak podobne, że można opracować jednolity profil zachowań/osobowości. Młodzież wkraczająca w fazę nałogu będzie starannie ukrywać używanie narkotyków, ale zmiany zachowań i osobowości spowodowane przez nadużywanie środków odurzających będą oczywiste dla każdego obserwatora. Zachowania staną się przewidywalne.
Skoro tak łatwo dostrzec zmiany zachowań i osobowości, podczas gdy narkomania pozostaje niewidoczna, rodzice są najpierw zmartwieni, a potem coraz bardziej niespokojni. Chociaż próbują różnych sposobów, by ich dziecko stało się na powrót takie, jak było, nic nie skutkuje. Każda próba zaradzenia objawom, ignorująca ich niewidoczne przyczyny, jest skazana na niepowodzenie.
Jeśli twoje dziecko przysparza kłopotów wychowawczych, zauważ, jakie przejawia zmiany zachowań/osobowości i porównaj je z profilem opracowanym dla młodego narkomana, którego charakteryzuje sześć podstawowych symptomów: izolacja od rodziny, kontakty z innymi narkomanami lub z młodzieżą sprawiającą kłopoty wychowawcze, częstsze wybuchy gniewu, niemożność kierowania nastolatkiem przez rodziców, brak modyfikacji jego zachowań oraz depresją-
Uzależniony od środków odurzających nastolatek będzie się izolował od swojej rodziny. Postara się spędzać większość czasu w swoim pokoju i unikać wspólnych posiłków, prac czy okazji takich, jak wizyty rodzinne. Zerwie z dawnymi przyjaciółmi - lub to oni zaczną go unikać - i zwiąże się z narkomanami albo z tzw. trudną młodzieżą, często starszą od niego. Będzie się starał ukrywać swoje nowe znajomości przed rodziną. Zacznie często okazywać wrogość: brak szacunku lub nieposłuszeństwo wobec rodziców i nauczycieli oraz niechęć do wszelkich reguł; jego język będzie obfitował w przekleństwa; może się stać posępny, zgryźliwy i agresywny w słowach i czynach. Rodzice stracą nad nim kontrolę, bo odetnie się od swoich własnych uczuć i nie będzie dzielił swego życia - poglądów, zainteresowań, odczuć, zajęć - z rodziną. W szczególności zacznie unikać jakiejkolwiek wymiany zdań na temat własnego postępowania. Jego zachowania nie będą podlegały modyfikacji: będzie obiecywał poprawę i łamał dane słowo, będzie się zmieniał i znów poddawał. Popadnie w depresję, zacznie mówić o samobójstwie i prawdopodobnie w znacznym stopniu utraci szacunek do siebie.
#
W świetle tych sześciu symptomów przyjrzyjmy się teraz poznanym już dzieciom.
Toni z pewnością częściej okazywała swojej matce gniew, ale nie izolowała się od rodziny, nie zadawała z narkomanami i z „trudną" młodzieżą i nie popadła w depresję. Ponieważ przyznała, że potrzebuje pomocy i konsekwentnie zmieniła swoje zachowanie, nie można u niej stwierdzić ani braku kontroli, ani braku modyfikacji. Toni nie mieści się w zarysowanym profilu. To samo należy powiedzieć o Brianie, który nie wykazywał żadnych symptomów.
U Ricky'ego, którego zabiły narkotyki, można natomiast zaobserwować wszystkie. Na długo przed śmiercią i na długo przed porzuceniem szkoły odciął się od rodziny, stał się agresywny, związał się z narkomanami, nie potrafił zmienić swoich zachowań i cierpiał na depresję. Idealnie pasuje do profilu.
To samo można powiedzieć o Allison. Odsunęła się od rodziny, za towarzystwo wybrała „trudną" młodzież, przejawiała coraz większą agresywność, odmawiała jakiejkolwiek rozmowy o sobie, składała i nieustannie łamała obietnice oraz wykazywała objawy depresji.
*
To dziwne, że jedni rodzice ignorują najwyraźniej dewiacyjne zachowania dziecka, a inni natychmiast podejmują jakieś kroki. Na marginesie można