DSC00245 3

12

IS45) uku/stl sic Ani/i ear w pr/ckbil/ic > Józefa Konv,U_(i n.j z jmYu>.'\vh inscrniz.łi ji SUkln-ta /łciili/onał w Iwo^-t.^^Ko. Je i

/.m Nrjwimitrn K.imin.Nki (18W). nim) f^óźniej wy stmvi| !'!! ^,ea^e / ,vr.f (18łf*) ora/ AWaitju/tf (IM9). Af./*/vz wywar! w,,|_v    ‘ Arcj/₍

/ jhwt - >a-nc otwierającą » kon/utu - ora/ _na ^_ren . ⁿ«

dvm; ntuAmrjbohaterki iłram.iui Słowackiego. Konians (Jo*    Balia*

cmi ( » BJlUłyru) byt w pewm m stopniu wzorowany ń°^P <lnyz Gr_ak

Sn* mocy letniej.    ^{a ni0l}yvvi_e

Heglom

_m filozoficzny (określany również mianem „monizmu 5*    Lir—r p«* Georga ^{Wilhelma Fricdridla} H_egi_a

Uu«o*vmi pojęciami filozofii Hegla były: absolut, by, t n -dhia He»la świat miał budowę duchowo-matenaln, _(mo. *** ™    ■ j_uch"₍ Absolut) manifestował się w rzeczach zmyslo-

O ograniczonym czasie trwania. Owa manifestacja ", hikter orocesualnv. odbywała się poprzez ruch, który stanowił

By. ,o m,h pompowy - duch do.ta.h, wewnętrznie, osiągając samowiedzę, przezwyc.ęza)ąc formy stare ■ tworząc nowe Nowe formy powstawały w walce pierwiastków nowych j „_arvch tworząc z czasem duchową syntezę. Areną doskonalenia się bvlv zarówno natura (ewolucja gatunków), jak i historia, którą tworzyły Jzieje różnych imperiów- Chin. Indii, Egiptu, Persji, Grecji, Rzymu i imperium chrześcijańsko-germańskiego oraz różne formy kultury, takie ak sztuka, religia. filozofia. Owe formy miały swoje okresy dominacji. Najpierw dominow ała sztuka, potem religia, a następnie filozofia (nauka), -fegei uważał, że sztuka rozwijała się od klasycyzmu do -> romantyzmu, pierwiastek** romantyczny objawiał się także w okresach panowania klasy* Aimu. m.in. poprzez fakt wspierania się na naukach chrześcijańskich naturalnym >ojuszniku sztuki romantycznej. Epoka współczesna Heg* »wi była dla niego epoką dominacji nauki, w której duch uzyskał pełnię wojej samowiedzy, a historia - po wielu przemianach ustrojowych -osiągnęła swój kres w pruskiej monarchii konstytucyjnej.

Wykładów Hegla słuchał podczas pobytu w Berlinie latem 1829 roku * Adam Mickiewicz, który niezbyt pochlebnie wyrażał się o zawartych w nich poglądach. W liście do Franciszka Malewskiego pisał: „Filozofia

,_aWracata łby. Utom Mm ™    n_a«„_m,ś_niadcctót.

.«• P°Cię nudzą hcfi)łSci. -hadzam na Hetfa. Dwie fcb* «*. _l6ini. go, «* Z»Vemunft (rozsądek). Vmtend (rozum). Wid^,« _nak._il; do

ca ;,.i£₀ pokolenia, i jako slationaire (zacofany), żadnym sposobem _tl;i\vo»^cl . _>m S\_{K L} tutejszymi metafizykami*.

nic ^*^U ^ krytyko*⁸* Hcgja (i filozof* niemiecką w ogóle) w wykła-Mick'»^cW!^c; ine słowiańskie'), stwierdzając, ii nic odpowiada ona dudach ^{0 llt} jennemu Słowian, Był jednak w tych poglądach odosobniony. _choW» p^lc _roC/y\» większość polskich pisarzy, lego zwolennikiem był Hegel n^^u _Krasiftsid. Do filozofii Heg)a nawiązywał -* luUusz Słowacki -> Zy6^.^unl6rcZO$d okresu gcnczyjskiego (por. Ccnezis z Ducha). Z my-w swoje] iw( korzystali niemal wszyscy znaczący ówcześni filozofowie:

§lihegJ^oWSkie' ^ j_ózef Kremer, Karol Libelt oraz działacze politycz-August Ciesz ^wski j Henryk Kamieński. Swoistego rodzaju „he-

ni: -> ^EdT _nicznie zobrazował - Cyprian Norwid w wierszu Koncept Momanię ^ir0

j EwatiS^el,a-

Herderyzm

Nazwa tego prądu wy wodzi się od nazwiska niemieckiego filozofa lo hana Gottfneda Herdera (1744-1803). Warto wspomnieć, iż urodził się on w Mrągowie koło Olsztyna i w latach dzieciństwa utrzymywał bliskie kontakty z mieszkańcami okolic. Swoimi zainteresowaniami filozoficznymi objął na początku problematykę pochodzenia języka. Polemizując z teologiczną teorią boskiego pochodzenia mowy, zakładał, iż jest ona wytworem społecznym. Od początku też, inspirowany przez teorie )ana jakuba Rousseau, interesował się społecznością wiejską (W jaki sposób uczynić filozofię dostępniejszą i pożyteczniejszą dla ludni, 1764-1765). Odrzucał koncepcję Boga osobowego i optował za panteistyczną wizją świata. Według Herdera siłą napędową postępu w naturze i historii jest duch (obiektywna idea). Opowiadał się za ideą rozwoju i doskonalenia się rodu ludzkiego. Zdaniem Herdera rozwój ducha, który implikuje stopniowe doskonalenie się rodu ludzkiego, ma charakter rewolucyjny. Krytykował instytucję Kościoła (widział w nim obrońcę feudalizmu) i reprezentowaną przezeń kulturę łacińsko-chrześcijańską. Stwierdzał, że chrystianizacja połączona z latynizacją odbiła się ujemnie na kulturze ludów pogańskich, w tyni Słowian. Zahamowała bowiem rozwój pierwiastków narodowych, w> pic