DSC00298 2

Ptrronutn tyttn

jc$t silni* akcentowanie • kolorytu lokalnego danego nnit /c^ic-j u podtytule precyzowano (np. Maria. />₀J?>^U. k_w jtorr*/ U allennhi fouieó C <fc*7<>M' litewskich , p_ru^*_t nawiąrujc do folkloru danych okolic, wplata w powieść Ir , ^Ni,rr;»t*' |i/onane na maMce długa tradycje * podania przywoływany sty dowrgo śpiewaka, którego postać jest i /ęsto kluczowa w J"'? ^pr*i In' rad VMltnn>J. I amłm>)    ^nv,^^c» (Kq„.

Wyrazistym elementem gatunkowej konstrukcji jest _posta(,

, . bohater romantyczny) - ukazanego jako jednostka zbuno dąca w konflikcie z otaczającym światem, występująca przeć**⁰** ** nomoa nonlnjfn» która / determinacją, nie zważając nT ^Ustal°*

. _r v,_v p! /< s. kodN da -' do osiągnięciu celu. By go zrealizować m ^P!^ęu> popełnić zbrodnię. Bogata przeszłość bohaterów, powikłane 1°* ^ ni.ij.j ich do wv boru drogi życiowej wygnańca, -> pustelnika ^ *^kla' Krzywdaóoam bohatera (np. nieszczęśliwa miłość, najazd^³’ na ojczyznę) jest źródłem zemsty, która prowadzi do zbrodni Szlacht zbrodniarze, mszcząc się, wymierzają sprawiedliwość w świecie n*^C ^ wiedliw<»śi-i U widu powieściach poetyckich pojawiają się wątki n ^P-³ tyczne. Powinności wobec ojczyzny zmuszają bohaterów do tezmi °' •mowego szczęścia. Ostatnia powieść poetycka ukazała się u schyłku epoki (Dziewczę z Sącza -* Mieczysława Romanowskiego) w roku 1861 Gatunek ten zaniknął w epoce międzypowstaniowej, mimo że był gatunkiem mającym wpływ na inne formy wypowiedzi poetyckiej (np. na konstrukcję wątku księdza Robaka w -»Panu Tadeuszu Mickiewicza i postać kumy Dmyira w Zaklętym dworze -> Walerego Łozińskiego).

Prer omantyzm

już w X\ III wieku, w epoce europejskiego i polskiego oświecenia, zarysowały się tendencje rozwojowe literatury, które w następnym stuleciu odegrały decydującą rolę w tworzeniu -> romantyzmu. Konsekwencją Roussowskiej teorii człowieka kultury, elitarnej istoty skażonej cywilizacją, była apoteoza ludzi „pierwotnych” oraz rolników. Karykaturalne <• tej teorn przyniosła powieść Michała Krajewskiego Podolanka wy-chowana w stanie natury (1784), której bohaterka jest dalekim prototypem Ulany -► Józefa Ignacego Kraszewskiego i Panny młodej z Wesela Stanisława Uchańskiego, johann Herder ( > herderyzm) wysoko cenił

tematem

, _Uld6w pierwotnych, cwWza Md ich ptełni i podania. Tvr\ct-jwórc^ i_klorze zachowały się hM\a narodowy loisaraośd powczc-d/.»'^{, M} '\lemion. Przekazy - mitu początku miały okiettat zarówno _g6lny^ch ‘ „„szczególnych narodów, jak i ich rolę w procesie darowym, eh®*®* Ucie tak rozumianej ludowości powstały hrsm Osjona \V kO^¹⁴^    _hcr8ona (-> onanizm) tworzone w okresie walk o mczaWi-

laincsa •• _Aul0r przypisywał sobie rolę tłumacza i wydawcy ftagmen-

_n0# ^SzVOC,l _ncm) eposu celtyckiego o życiu szkockich górali. Poszuktwa-_tÓW **^xo7'^yX _OŁ\obnego „homeryckiego" eposu w (ołkłorze słowiańskim _nie śla^{dów p} _m głównym cełem zbieracza słowiańskich . gawęd, stało się * ^C/.' _ni gminnych -► Zoriana Dołęgi Chodakowskiego, a takie

„ podań i P^lCb    _nie powracającym w twórczości gałicypkicj grupy łitc-

nnatett' m^cuS ._{a Za}i_nieresowanie sie    -

.anie się przeszłością, początkami

pan*

rackiej -► Ziewonia

stwowości umacniało poczucie narodowej odrębnoki’ niow;| koncepcję ludzkości jako „rodu ludzkiego’ (Stan"^'?'⁰⁴'"''”' w oświeceniowej -» komedii kontuszowej można się hvl. *" i"'*'^,ui ną sarmatyzmu jako wyznacznika narodowej tożsam.'-'' "^W przez cudzoziemszczyznę. Polityczne losy Polski przyczyny jgK czątkowama nowych nurtów w literaturze, w tym okresie skmtaW,' la się romantyczna poezja nurtu tyrtejskiego <„ .yneizm), a ,akże idee

-    mesjanizmu (wczesna twórczość )ana Pawia Woronicza) W sytuacii utraty niepodległości zaczęto utożsamiać Polskę - nie jak w oświeceniu

za-

-    z państwem, lecz z narodowością (-» Mazurek Dąbrowskiego). Cenną preromantyczną inicjatywą było powstanie puławskiego muzeum pamiątek narodowych, tzw. Świątyni Sybilli (1801). Gromadzono w nim różne pamiątki związane z historią oraz stworzono bibliotekę. Szczególnym kultem cieszyły się przedmioty związane z postaciami bohaterów walk wyzwoleńczych: Tadeuszem Kościuszką i księciem Józefem Poniatowskim. Intencją fundatorów muzeum, Izabelli i Adama Czartoryskich, było wychowywanie młodzieży w duchu patriotycznym. Intencja ta została trafnie odczytana przez zaborcę. Po zbombardowaniu Puław przez wojska rosyjskie, w związku z podejrzeniem twórców muzeum o sprzyjanie powstańcom, Mikołaj I napisał do dowodzących akcją: „Nik czcmny postępek, który wydarzył się w Puławach, zasługuje i wymaga przykładnego ukarania. Jeżeli to nieszczęście miało się jednak wydarzyć, to jestem zadowolony, że wydarzyło się ono w tym siedlisku zdrady, podłości i nienawiści wobec Rosji; zniszczcie je do szczętu, ale cenne bytki należy starannie zabezpieczyć, zabrać i wywieźć .