DSC01428

MINIPRZEWODNIK. MUZYKA

KLASYCYZM to także miit w muzyce; najbardziej reprezentywny dla tego nurtu był tzw. klasycyzm wiedeński, rozwijający się od potowy XVIII w. do początków XIX w. W odróżnieniu od muzyki barokowej klasycyzm wiedeński charakteryzował się prostszymi formami kompozycyjnymi, rezygnował z polifonii (współbrzmienia wielu linii melodycznych) na rzecz homofonii (jeden głos prowadzący melodię), Muzyka - wyrażająca zwykle pogodny nastrój - cechowała się klarowną i symetryczną konstrucją, a także umiarem w stosowaniu środków wyrazu. Najpopularniejsze instrumentacje utworów klasycystyanychto fortepian i orkiestra, najpowszechniejszymi gatunkami w tym nurcie muzyki były sonata, wariacja, rondo, koncert i opera. Klasycyzm dał także początek muzyce symfonicznej. Najwybitniejszymi przedstawicielami tego nurtu w muzyce byli joseph Haydn i Wolfgang Amadeusz Mozart

JOSEPH HAYDN (czytaj: jozefhajdn; 1732-1809) dzięki swemu wyjątkowemu głosowi i słuchowi muzycznemu trafił do wiedeńskiego chóru, tam zaczęła się jego kariera na arystokratycznych dworach Ówczesnej monarchii habsburskiej. Za życia zyskał sławę wybitnego muzyka i kompozytora. I Stworzył ponad 100 symfonii, ok. 50 koncertów, ponad 60 kwartetów smyczkowych i wiele innych utworów. Do jego najważniejszych dzieł należą oratoria (gatunek muzyczny z rozbudowanymi partiami śpiewanymi przez chór i solistów, ale pozbawiony akcji scenicznej): Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu (1796) i Stworzenie świata (1798), kwartety smyczkowe oraz koncert Es-dur

mi fnklrA    a fólrłA Mera

WOLFGANG AMADEUS MOZART (czytaj: mocart; 1756-1791) był synem nadwornego kapelmistrza arcybiskupa Salzburga. Swoje krótkie, niespełna 36-letnie życie przeżył wyjątkowo intensywnie, j uż w wieku czterech lat objawił cechy artystycznego geniuszu, opanowując sztukę gry na fortepianie i skrzypcach, a pierwsze swe utwory skomponował jako sześciolatek. W wieku 13 lat otrzymał pierwszą stałą posadę koncertmistrza.

W młodości wiele podróżował. Od 1787 r. pełnił funkcję cesarskiego kompozytora nadwornego w Wiedniu, ale wkrótce wybrał życie niezależnego artysty, ze zmiennym szczęściem prowadzącego swoje sprawy materialne. Uznany przez współczesnych za najwybitniejszego muzyka swej epoki, do dziś jest uważany za jednego z największych kompozytorów wszedł czasów.

Mozart stworzył ponad 20 koncertów fortepianowych i ok. 40 koncertów na inne instrumenty, symfonie, wiele utworów kameralnych, w tym sonaty fortepianowe i kwartety smyczkowe, a także 19 mszy i wiele innych utworów. Do jego najwybitniejszych dzieł należą opery: Wesele Figuro (1786), Don Ciouanni (1787), Czarodziejski fet(791). symfonia tzw. Jowiszowa (1788) oraz słynne Reąuiem- Msza żałobna d-moll (1791). Wybitny film poświęcony życiu Mozarta Amadeusz stworzył w 1984 r. Miłosz Forman.

<r BARBARA KRAFFT, WOLFGANG AMADEUSZ UOM 1814, Gesellschaft der Musikfreunde (czytaj: gezebzaft der muzikfrojnde), Wiedeń

NIE I PREROMANTYZM ! 26l

Książka jest trochę jak człowiek...

Symbolika Księgi w powieści Olgi Tokarczuk

Symbol Księgi¹ jest niemal tak stary, jak cywilizacja śródziemnomorska. W kulturach starożytnego Wschodu (Egipt, Babilonia, Izrael) pismo miało charakter sakralny, a księgi obdarzano najwyższą adą, w tym czcią szczególną księgi uważane za święte (w judaizmie i chrześcijaństwie - Biblię, w islamie - Koran). Na lekcji przeanalizujemy różne rozumienia tego ważnego symbolu naszej

riedzy i prawdy o świecie.

f DANIEL SCHUITZ (czytaj: szulc), JAN HEWELIUSZ, 1677, Biblioteka PAN w Gdańsku Wiek XVII jest uważany za okres rewolucji naukowej, polegającej na zwrocie ku badaniom doświadczalnym. Awangardą nauki byli wówczas astronomowie.

Mimo to artyści przedstawiali ich zwykle nie na tlę nieba czy z przyrządami astronomicznymi, a tradycyjnie-jako studiujących księgi. Gdański astronom Jan Heweliusz (1611-1687) był twórcą Atlasu ciał niebieskich, badaczem Księżyca, odkrywcą nowego gwiazdozbioru, któremu, na cześć swego mecenasa, nadał nazwę „Tarcza Sobieskiego"

cywilizacji - w kontekście problematyki ludzkiej SYMBOLIKA KSIĘGI

i Co najmniej od czasów Arystotelesa uważano ; Księgę (za życia tego filozofa najczęściej woskową tabliczkę) za symbol poznania naukowego, dlatego umysł człowieka przed osiągnię-j dem wiedzy Arystoteles nazwał „niezapisaną tabliczką” (łac. tabula rasa). Myśl tę rozpo-| wszechnił przedstawiciel angielskiego oświe-

I    cenią, empirysta John Locke (patrz: lekcja 47.).

II    Także natura była pojmowana jako zapisana przez Boga Księga; jej prawa i porządek może

I odczytać człowiek, który pod powłoką świata 1 realnego dostrzeże jej sens symboliczny. Z ko-

I    lei w twórczości religijnej, inspirowanej Apo-

II    kalipsą świętego Jana, Księgą są spisane losy i uczynki wszystkich ludzi; jest więc ona niejako ich rejestrem.

1 Tęsknotę za Księgą - symbolem całości ludzkiej i boskiej wiedzy - wyrażali pisarze różnych epok - od średniowiecza po współcze*

; sność, m.in. Dante Alighieri (czytaj: aligieri)

: w Boskiej Komedii (dodawał jednak, że aby i pojąć to, co łączy wszystkie elementy kosmo-su, potrzebna jest, oprócz mądrości, miłość) j czy Bruno Schulz (czytaj: szulc) w Sanatorium | pod Klepsydrą. Symbolikę Księgi rozwijał

, Gdy mow* o KiM" |»to letóót łwitfym, obcwi^uje piwwmU wlką btwą.