DSC01460

324

324

Faust fest przykładem bohatera, który osiągnął wszystko, co cenne dla ludzi: sławę, bogactwo, uznanie i pozycję społeczną. Nie potrafi się jednak tym zadowolić, pragnie czegoś więcej, jest znudzony swą wiedzą. Poszukuje nowej mądrości, nowych wrażeń, dąży do szczęścia indywidualnego, skrojonego na miarę jego wyjątkowej osobowości. W ten sposób zapowiada nowoczesną problematykę egzystencjalną - poczucie braku sensu życia, a zwłaszcza absurdu realizacji powszechnych wzorów społecznych. Na lekcji przyjrzymy się najważniejszemu życiowemu wyborowi Fausta, dzięki któremu bohater wpisał się na trwałe w świat wyobrażeń nowoczesnej kultury europejskiej.

Duchem sięgnąć od nizin po szczyty...

Pragnienie

nadludzkiego

WPROWADZENIE DO LEKTURY Rozczarowany do nauki Faust, nie doczekawszy oświecenia, które - wedle nieznanej mu zapowiedzi Boga z Prologu w Niebie—miało wkrótce na niego spłynąć, porzuca swoją pracownię i badania. Podpisuje pakt z MeGsto-felesem i udaje się z nim w świat, ponieważ diabeł oferuje pomoc w zaspokojeniu _mwznio-słych dążeń ducha człowieczego", które bohater podaje jako przyczynę swych pragnień. Ustalając zasady paktu, Faust określa zara-zem, co uzna za zwycięstwo diabła, a co-za ,

swoją klęskę. Mówi także o tym, czego istotnie pragnie. Bohater dwukrotnie odrzuca prostą receptę Mefistofelesa na czerpanie sa tysfakcji z żyda. Jego pragnienia są bowiem ; czymś więcej i czymś innym niż poszuJdwa-i nie szczęścia w przyjemnościach, mimo iż,

' jak mówi, otaczający go świat jest dlań „źródłem radości”.

W scenie zatytułowanej przez Goethego Pracownia przeczytamy, czego pragnie Faust po odrzuceniu wartości swojej dotychczasowej pracy i dotychczasowego żyda.

Johann Wolfgang Goethe

Pakt Fausta z Mefistofelesem¹

FAUST

W każdym ubraniu będę czuł boleśnie, Jak mnie to ciasne, ziemskie żyde dławi. Za stary jestem, by się tylko bawić,

Za młody, by o niczym nie śnić

śvvriat mi jeszcze °fia^r°wać?

U ⁰⁾⁰ r/ec Się, zapomnieć, zrezygnować! P    wieczna śpiewka przecież,

^Takbnas wszystkich w uszy kłuje .WM.^mynaśwIede,

| IlJa godzina wystękuje.

^ Buda? si? ^{ranozprZe em}

j bliski płaczu wiem na pewno, fcani jedno znów marzenie I Nie spełni mi się, ani jedno!

■Najmniejszy nawet błysk radości Krytyka gasi mi zgorzkniała,

Nic wobec głupiej codzienności Mój twórczy pęd nie może zdziałać.

A kiedy wreszcie noc nastaje,

I pj Z lękiem zapadam w sen cherlawy*

I odpoczynku nie zaznaję,

I dręczą mnie koszmarne zjawy.

Bóg, który we mnie zamieszkuje,

Wstrząsa mną aż do głębi duszy,

[25J Lecz choć moimi siłami kieruje.

To poza mną niczego nie poruszy.

Tak więc ciężarem jest dla mnie istnienie, Żyde ohydą, a śmierć wybawieniem. ²

IIP

Przeklęta niechaj będzie pycha, (3°1 W której się duch podoba sobie,

I blask, jedynie ku ozdobie,

Który na zmysły nasze czyha! Przeklęty powab sennych rojeń, Miraże sławy i znaczenia,

135] I co mi schlebia tym, że moje, Żona i dzieci, pług i ziemia! Przeklęty pieniądz, gdy jedyną Zachętą jest do czynów śmiałych. Lub nam poduszką i pierzyną [40J Przesłania szczytne ideały!

Precz z podstępnego wina czarą!

1 z tą najwyższą precz miłością!

1 precz z nadzieją! I precz z wiarą!

1 przede wszystkim z derpliwośdą!

1

Tytuł fragmentu pochodzi od autorów podręcznika.

2

etatom-W P***¹¹¹