DSCF2765

f' 1.

l^: * J:

P p

i li

*

i

. .. •_

ŚWIAT PRZEDSTAWIONY A FUNKCJA POZNAWCZA DZIEŁA LITERACKIEGO*

Anykuł ten dotyczy sposobu, w jaki operujące fikcją dzieło literackie pełni dwie funkcje: funkcję poznawczą rozumianą jako komunikowanie pewnej wiedzy o rzeczywistości oraz funkcję ideologiczną rozumianą jako przekazywanie postaw i ocen dotyczących niefikcyjnej rzeczywistości. Ponieważ próba odpowiedzi na to pytanie przebiegać musi przez bliższą analizę znaków czy symboli literackich, przenoszących treści poznawcze i ideologiczne, dobrym punktem wyjścia wydała mi się analiza rozmaitych, występujących w literaturze przedmiotu definicji literackiego znaczenia.

Sądzę, żc koncepcję przypisujące funkcje komunikacyjne jedynie poziomowi językowemu dzieła literackiego, tzn. poszczególnym zdaniom lub większym całościom językowym, prowadzą bądź do zakwestionowania, bądź też do bardzo wąskiego określenia tych funkcji¹. Z tego powodu zasadno wydaje się przypuszczenie, że literatura jest tworem znaczącym nic tylko na poziomie językowym. Jeżeli przyjmiemy, iż dzieło literackie posługuje się językiem w sposób szczególny, taki mianowicie, że poszczególne jego zdania ‘które poza lileiaekim kontekstem mogłyby być prawdziwe lub fałszywe) są v. nim użyte w funkcji kreującej, tzn. nie wskazują na żadne reair.c przedmioty i siany rzeczy, lecz jedynie kreują pewien świat fikcyjny, to ów świat zostanie tym samym określony jako składnik samego utworu Iiterackic-gn. różny zarówno od wizji twórczej, jak i od poszczególnych wyobrażeń odbiorczych.

Można więc sądzić, że tak rozumiany, intersubiektywnie dostęp::;, świni przedstawiony stanowi odrębny poziom scmiotyczny, poziom symbol: nre-/cnlacyjnytli. i ze na tym właśnie poziomie pełnione są funkcje komutii-kacyjnc. których nie można przypisać poziomowi językowemu utworu literackiego operującego fikcją. Przyjęcie takiej koncepcji pociąga za sobą uzna-

: nkoy	]ne św	taty przedsti	3 wionę	przynajmniej niektóry*.-.
[i (tzn	. tych.	którym prz	wpisuje	my wartość poznawczą
jiy.c-tffrł	i S	.i,!;.-"* Eslclycznu!:" I		970. i. 1
	Hvo u/;l;	•:;iclnionic to: 1	§§ P»*A*;*.	1 pi.ic;. O 1'uuk'i
W.,. (W		B i	Ninicjs	rv :»riv>-.^:! ^i\'. 'lioco

i oj

------