DSCF5302

2. Czynniki warunkujące plonowanie roślin 23

Bardzo ważnym parametrem jest czas trwania fotosyntezy. Aby powierzchnia asymilacyjna spełniała swoją rolę, musi się szybko wytworzyć, a następnie możliwie późno zakończyć aktywność fotosyntetyczną. Ważną rolę w tym względzie spełnia hodowla odmian. Zwiększenie produkcyjności można uzyskać dzięki hodowli takich odmian, które wcześniej rozwijają dużą powierzchnię asymilacyjną lub dłużej zachowują zdolność do fotosyntezy i wzrostu w późniejszym okresie wegetacji, gdy powierzchnia asymilacyjna osiąga maksymalne rozmiary. Duże znaczenie dla dobrego wykorzystania energii świetlnej ma pokrój roślin i kąt ustawienia liści. W klimacie o słabym nasłonecznieniu korzystniejsza jest rozłożysta rozeta liściowa i ciemniejsze zabarwienie liści. Długość okresu aktywności liści jest uwarunkowana genetycznie, a także modyfikowana przez warunki pogodowe i stan zdrowotny roślin. Warunki sanitarne decydują o występowaniu chorób prowadzących do zamierania liści. Z długości# okresu wegetacji wiąże się czas trwania aktywności fotosyntetycznej roślin. Dlatego odmiany o dłuższym okresie wegetacji są na ogół plenniejsze, przy czym nie bez znaczenia jest faza rozwojowa, która zostaje wydłużona. Niezależnie od dziedziczności tej cechy, jest ona modyfikowana pod wpływem warunków siedliskowych i agrotechnicznych.

Warunki agrotechniczne wpływają w zasadniczy sposób na wielkość i szybkość rozwoju powierzchni asymilacyjnej oraz długość okresu jej aktywności fotosyntetycznej. Do najważniejszych należy nawożenie azotem, wczesny termin siewu, optymalne zagęszczenie i ochrona roślin. Przedplon odgrywa ważną rolę nie tylko w odniesieniu do powierzchni liści i czasu trwania aktywności fotosyntetycznej, lecz także decyduje w pewnym stopniu o ilości CO2, który może być wykorzystany w procesie asymilacji.

Według Watsona (1947) można by uzyskać 4-6 razy większą produkcyjność roślin, gdyby niektóre gatunki wytworzyły maksymalną powierzchnię liści już w kwietniu i utrzymały ją na tym samym poziomie przez okres 6 miesięcy.

Intensywność fotosyntezy jest to wydajność asymilacji z jednostki powierzchni w jednostce czasu, określona jako liczba gramów CO2 przypadająca na jednostkę powierzchni w jednostce czasu (g/m²/godz.). W klimacie umiarkowanym przeciętna wydajność asymilacji buraka cukrowego wynosi 10 g/m²/dobę, jęczmienia 5,8-9,4 g/m²/dobę. U roślin klimatu tropikalnego wydajność fotosyntezy może być o 100% wyższa.

Na wydajność fotosyntezy w warunkach polowych ma wpływ wiele czynników środowiskowych, które działają według prawa czynników ograniczających. Oznacza to, że jeśli na proces fotosyntezy działa wiele czynników, to intensywność asymilacji nie jest proporcjonalna do ich wzrostu, lecz zależy głównie od tego czynnika, który jest w minimum.