DSCF5304

2. Czynniki warunkujące plonowanie roślin 25

Na intensywność światła można w pewnym stopniu wpływać przez odpowiednie zagęszczenie roślin (rozstawa rzędów, ilość wysiewu) i zwalczanie chwastów cieniujących rośliny uprawne. Wyniki wielu badań świadczą o niekorzystnym następczym wpływie ograniczenia intensywności światła w pierwszym okresie rozwoju roślin na ich produktywność przez cały okres wzrostu. W praktyce oznacza to, że dopuszczenie do zachwaszczenia, a tym samym zacienienia roślin w początkowych fazach wzrostu, może powodować trwałe zmiany ich produktywności.

Na przebieg fotosyntezy i rozwój generatywny roślin ma wpływ czas działania światła w ciągu doby. Czynnik ten decyduje o przyśpieszeniu lub opóźnieniu rozwoju generatywnego roślin zależnie od przeznaczenia roślin i ich reakcji fotoperio-dycznej, a tym samym o plonie nasion. Przebieg tego procesu można w pewnym stopniu regulować terminem siewu.

Pod względem reakcji fotoperiodycznej (czyli na długość dnia) można wyróżnić następujące grupy roślin uprawnych:

•    Rośliny dnia długiego, które do rozwoju generatywnego potrzebują pewnej liczby dni o naświetleniu powyżej 14 godzin, a jeśli otrzymują naświetlenie krótsze, opóźniają zakwitanie i dojrzewanie, kwitną słabo lub nawet nie dochodzi do tej fazy - plon jest niski. Do tej grupy należy większość roślin uprawianych w naszym klimacie.

•    Rośliny dnia krótkiego, które do rozwoju generatywnego potrzebują pewnej liczby dni o naświetleniu trwającym 8-10 godzin, w przeciwnym razie ich reakcja jest analogiczna jak roślin poprzedniej grupy. Należą tu soja, tytoń, niektóre formy kukurydzy i fasoli.

•    Rośliny wymagające do rozwoju generatywnego średniej długości dnia.

•    Rośliny fotoperiodycznie obojętne, rozwijające się niezależnie od długości dnia (mak).

I    Przynależność gatunków roślin do poszczególnych grup nie jest jednoznaczna,

ponieważ reakcja na długość naświetlenia może być zróżnicowana u niektórych biotypów. Zjawisko fotoperiodyzmu jest bardzo złożone. Niektóre rośliny do zróżnicowania stożka wzrostu potrzebują innej długości dnia niż do zakwitnięcia (poziomka, aster). Receptorem indukcji fotoperiodycznej są głównie liście.

Temperatura

Temperatura jest to natężenie ciepła mierzone za pomocą termometru, podczas gdy ilość ciepła wyraża się w kaloriach. Warunki termiczne mają duży wpływ na produktywność roślin, a zwłaszcza na ich gospodarkę energetyczną. Decydują one o przebiegu wielu podstawowych procesów fizjologicznych, chemicznych i biochemicznych, które w niskiej temperaturze zachodzą bardzo wolno. Ciepło umożli-T wia fotosyntezę i wpływa na wzrost i rozwój roślin. Fotosynteza może przebiegać