DSCF5334

1. Zagadnienia ogólne 55

Faza strzelania w źdźbło jest nazywana okresem krytycznym. Charakteryzuje się bowiem największym przyrostem zielonej masy i korzeni, z czym wiąże się intensywne pobieranie wody i składników pokarmowych. Ich niedobór w tym okresie powoduje zmniejszenie ogólnego plonu biomasy i ziarna. W fazie tej kształtuje się drugi element struktury plonu, czyli liczba kłosków i kwiatów w kłosie, a w konsekwencji liczba ziaren w kłosie.

1. Zagadnienia ogólne 55

Rys. 1.7. Cechy rozpoznawcze zbóż w stadium bezkwiatostanowym (uszka i ostrogi): a - jęczmień, b - pszenica, c - owies, d - żyto (Szempliński)

Równocześnie ze wzrostem źdźbła następuje wzrost liści, których liczba odpowiada liczbie międzywęźli. Ostatni liść wyrastający z najwyższego węzła zwie się flagowym. Odgrywa on ważną rolę w zaopatrywaniu ziarna w produkty fotosyntezy, szczególnie w przypadku pszenicy. W fazie strzelania w źdźbło podstawowe gatunki zbóż można odróżnić na podstawie cech morfologicznych liścia. Szczególnie ważne jest występowanie lub brak ostróg (uszek) i języczka w miejscu przejścia pochwy liściowej w blaszkę liściową (rys. 1.7). Długość życia liści źdźbłowych jest różna. Liście dolne zachowują aktywność fizjologiczną około 30 dni, a liście flagowe od około 50 dni (pszenica) do ponad 60 dni (żyto).

Faza strzelania w źdźbło kończy się z chwilą wysuwania kwiatostanu z pochwy liścia flagowego. Wydłużanie źdźbła, zwłaszcza dokłosia, odbywa się jeszcze po wykłoszeniu, a maksymalną długość osiąga ono najczęściej po przekwitnieniu.

Przebieg fazy strzelania w źdźbło ma wpływ na długość międzywęźli, ich grubość oraz budowę ścianek źdźbła, a więc cechy decydujące o wrażliwości na wylęganie. Ma ono bowiem najczęściej charakter łodygowy i następuje w dwu najniższych między węzłach (rys. 1.8). O stopniu wylęgania decydują:

•    właściwości genetyczne gatunku i odmiany, przede wszystkim długość źdźbła, grubość i długość dolnych międzywęźli, masa kłosa, grubość ścianek źdźbła, stosunek tkanek sklerenchymatycznych do miękiszowych;

•    niekorzystny układ warunków meteorologicznych, przede wszystki opady deszczu, gwałtowne burze, silne wiatry;