DSCF5329

1. Zagadnienia ogólne

jest intensywne, często występuje dużo źdźbeł nieproduktywnych. Niedogony w¹ korzystują wodę i składniki pokarmowe, zacieniają pozostałe pędy, zwiększają p< datność na wylęganie, powodują nierównomierne dojrzewanie i opóźniają zbić zbóż, w niewielkim tylko procencie zwiększając plon słomy.

^!s

Gdy brany jest pod uwagę plon ziarna, ważne jest przede wszystkim krzewieni produktywne. Liczba kłosów lub wiech na jednostce powierzchni stanowi bowier podstawowy element struktury plonu zbóż. N aj produktywni ej sze kłosy rozwijają si na pędzie głównym oraz pierwszym pędzie bocznym, powstającym z pąka kątowegi najniższego liścia. Takie pędy kłosonośne tworzą najkorzystniej wyrównany prze strzennie układ łanu, nazywany często jego architekturą.

Kolejną fazę rozwoju zbóż ozimych poprzedza spoczynek zimowy. W okresie tym rośliny są narażone na różne stresy, w tym szczególnie na niskie temperatury Zimotrwałość w ujęciu ogólnorolniczym określa się jako stopień odporności roślin na niesprzyjające warunki siedliska w zimie.

li

Zimotrwałość nie jest wprost proporcjonalna do mrozoodporności, czyli tolerancji na niskie temperatury w odizolowaniu od innych czynników. Mrozoodporność zbóż określana w komorach niskich temperatur jest bardzo dobra w przypadku żyta, dobra w przypadku pszenicy i pszenżyta, a właściwie niezadowalająca w przypadku jęczmienia ozimego. W Polsce nie ma żadnych ograniczeń geograficznych co do uprawy różnych odmian żyta. Spośród odmian pszenicy i pszenżyta do uprawy na całym obszarze Polski nadają się te o mrozoodporności >5 w skali dziewięciostopniowej. Brak mrozoodpornych odmian jęczmienia jest głównym powodem ograniczenia jego uprawy w Polsce (tab. 1.10).

Tabela 1.10. Mrozoodporność odmian rejestrowych zbóż ozimych (COBORU, 2002)

Zboże	Liczba odmian o mrozoodporności (skala 9°)
	9-6	5	4-2
Żyto	23		-
Pszenica	9	3	26
Pszenżyto	5	11	8
Jęczmień	-	9	4

9 — najlepsza, 1 — najgorsza.

Klimatyczne warunki do zimowania zbóż ozimych w Polsce są średnio i mało korzystne. Najsurowsze występują na wschodzie i północnym wschodzie, a wyraźnie łagodnieją w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim pod wpływem klimatu oceanicznego. Na tle powyższych uwarunkowań makrokiimatycznych duże znaczenie dla zimotrwałości zbóż ma klimat lokalny, tzw. mikroklimat, i klimat konkretnego pola (fitoklimat).