DSCF5494

209

5. Jęczmień

Tabela 5.3. Wymagania termiczne jęczmienia ozimego (Deputat, Dcmidowicz, Kaczyński, 1996)

I Okres rozwoju 1	Długość okresu (dni)	Średnia temp. efektywna (°C)	Suma temp. efektywnych (°C)
1 Siew - wschody	9	9,3	84 >3
1 Wschody - krzewienie	19	6,7	124 > 4
1 Wznowienie wegetacji - strzelanie w źdźbło	30	4,0	121 >4
1 Strzelanie w źdźbło - kłoszenie	24	6,9	162 >5
1 Kłoszenie - dojrzałość woskowa	44	8,5	369 >7
1 Wznowienie wegetacji - dojrzałość woskowa	101	1 9,0	905 >3

Wpływ temperatury na stan roślin jęczmienia przed zimą jest mniejszy niż opadów. Dopiero w listopadzie, w okresie ostatecznego głębokiego hartowania, jest pożądana temperatura niska - 5-0 °C, stopniowo spadająca aż do trwale ujemnej (patrz zimowanie zbóż, rozdz. 1.3). Stopień przezimowania istotnie koreluje z terminem zahamowania wegetacji. Korzystniejsze dla roślin jest późniejsze przerwanie wegetacji, co ma związek z długością i trwałością procesu hartowania. Wczesne zahamowanie wegetacji nieuchronnie wpływa na gorsze zimowanie.

Na zimotrwałość silnie oddziałuje temperatura grudniowa, bowiem ochronna 1    warstwa śniegu jest w tym miesiącu jeszcze cienka i nietrwała (krótkie zaleganie

jj    śniegu). W styczniu, kiedy okres trwale występującej pokrywy śnieżnej znacznie

wydłuża się, wpływ temperatury jest stosunkowo mały. Zagrożenia pogodowe są największe w lutym, szczególnie ze względu na silne spadki temperatury. W marcu zagrożeniem są duże amplitudy temperatury w ciągu doby, powodujące przemarzanie rozhartowanych już wtedy roślin.

Można stwierdzić, że im większy wpływ klimatu kontynentalnego, tym jest większe zagrożenie dla zimotrwałości tego gatunku (rys. 5.7). Po wznowieniu wegetacji rola temperatury w kształtowaniu plonu zmniejsza się. Optimum termiczne w fazie strzelania w źdźbło nie przekracza 10 °C, a po kłoszeniu wynosi około 16 °C/dekadę. Niekorzystnie na jęczmień wpływa temperatura powyżej 20 °C. Dopiero w dojrzałości woskowej wysokie temperatury (powyżej 22 °C) sprzyjają wysychaniu ziarna i przyspieszają zbiór.

Jęczmień jary w początkowych fazach rozwoju wykazuje znaczną wrażliwość na niską temperaturę, chociaż ma duże możliwości adaptacyjne, co wyraża się jego zdolnością regeneracji z węzła krzewienia nawet po silnych przymrozkach. Optymalna temperatura dla plonu w okresie wschodów wynosi 5-7 °C i wzrasta do około &°C w fazie listnienia i krzewienia. Temperatura taka sprzyja krzewieniu produktywnemu. W fazie strzelania w źdźbło optimum termiczne wynosi 12-15 °C i jest niższe od najczęściej występującego w naturze. Wymagania termiczne po kłoszeniu zwiększają się do około 16,5 °C. Najsilniej oddziałują na plon zmiany