DSCF5586

246 Podtyp: skorupiaki — Crustacea

4

18

22 24 23    21

2

8

7""

5

6

Al

12

Ryc. 191. Schemat budowy skorupiaka.

1 — głowa, 2 — tułów, 3—odwłok, 4 — głowotułów, 5 — akron, 6 — oko złożone, 7 — czułek I pary, 8—czułek U pary, 9 — żuwaczka, 10 — szczęka I pary, 11 — szczęka II pary, 12 — odnóża tułowiowe (torakopodia), 13 — skrzek, 14-odnóża odwłokowe (płeopodia), 15 — ostatnie odnóże odwłokowe (uropodium), 16 — telson, 17 — furka, 18—karapaks, 19 — zwoje nadprzełykowe („mózg”), 20 — brzuszny łańcuszek nerwowy, 21 — jelito, 22 — wątrobo-trzustka, 23—go. nada, 24 — serce, 25 — narząd wydalniczy (gruczoł czułkowy) (wg różnych autorów, zm.)

rozwinięte i osłaniają ciało również zboku, sięgając i wąsoraczków — Mystacocarida) jest cechą pier-strony brztisznelrzar^^ftfźSTmiędzy ciałem a ta- wotną. Grupami, które zapewne wtórnie utraciły kuatfgdami (branchiostegitami) może tworzyć jamę karapaks, byłyby zbornoraki — Syncarida, obunogi skfcggjpwą (dziesięcionogi — Decapoda, pośródki — — Amphipoda i równonogi — Isopoda. Cumacea}. Wewnętrzna powierzchnia tych fałdów Wielokrotnie wspominane ogromne zróżnicowa-pokryta bardzo cienkądcut^k-ułą-moż&pełnić główne nie morfologiczne Crustacea wynika m.in. z bardzo funkcje oddechowe u grup pozbawionych skrzeli (la- różnego wykształcenia karapaksu; może on być sonogi — Mysidacea). U niektórych grup karapaks krótki, obejmując jedynie pierwsze segmentytułowia w formie dwuklapkowej skorupki osłania całe ciało (np. Tanaidacea), może zrastać się tylko z pierw-zwierzęcia (małżoraczki — Ostracoda, muszelkowe szym, zagłowowym torakomerem (segmentem tu-— Conchostraca) lub'znaczącą jego część (wioślarki łowią), sięgając jednak daszkowato dalej i przykry-—- Cladocera, Leptostraca). Karapaks, w formie kil- wając kilka następnych, lecz nie zrastając się z nimi ku lub kilkunastu różnej wielkości płytek, okrywa też (Thermosbaenacea, Cumacea, Mysidacea), bądź też całe dało lub jego znaczną część u wielu skorupiaków obejmować cały głowotułów (Decapoda, Eupfaau-osiadłych (wąsonogi — Cirripedia). Karapaks często siacea), a wreszcie i całe ciało (Conchostraca, Ostra-pdni.funkcje inkubacyjne, osłaniając zfoźone~pod coda). Również i zrastanie się segmentów w obrębie nim embriony (Cirripedia, Cladocera, Leptostraca, jednej tagmy, czy też pomiędzy tagmami, różnicuje Ostracoda, Thermosbaenacea). U wioślarek wyod- budowę skorupiaków. Częste jest zrastanie się pierw-rębniona część karapaksu — ephippium — ochrania szego torakomeru z głową z jednoczesnym wykształ-jaja trwałe.    ceniem się przydatków tego segmentu jako przydat-

Ponieważ najstarsze znane, kambryjskie skoru- ków gębowych — szczękonóży (maxillipedes=Mxp) piaki — Ostracoda i Leptostraca — miały dwuklap- (Amphipoda, Isopoda, Remipedia, Spelaeogriphacea, kowy karapaks, obecność tej struktury uważano za Mictacea). Niekiedy do głowy przyrastają 2-3 seg-cechę pierwotną skorupiaków. Jednak po odkryciu menty tułowia (Tanaidacea, Thermosbaenacea, podkowiastogłowych — Cephalocarida (1955) i łopa- Cumacea), natomiast ich przydatki przekształcają tonogich — Remipedia (1981), które obecnie uważa się w szczękonóża (ryc. 193) częściowo (Tanaidacea, się za najpierwotniejsze Crustacea, widu badaczy 1 para) lub całkowicie (Cumacea, 3 pary). Zrośnięcie uważa, że to brak karapaksu (również u bezpance- się jednego JybJeilku segmentów tułowia z głową rzowców — Anostraca, widłonogów — Copepoda tworzy cephalothorax — głowotułów. Natomiast odci-