DSCF6706

się tagm l Ich segmentów w Jednolitą całość, okrytą t zewnątrz worecrkowatyml, chltynowyml osłonkami (samico czerwców Cofc^^^yrri mączlików). Dodatkowo mogą być ono pokryto wydzielinami woakoJ?*' ^ ***

I zupełnie nie przypominać owadów, a nawet stawonogów (ryc 85) ™

Głowa u większości gatunków Jest oplstognatyczna, a aparat Bobn<A ssącego (krótki lub sięgający nieraz tylnych bioder), osadzony po br*J części twarzowe) głowy oraz zawsze wyraźnie odsunięty od Jo) wierzch^ *^tr0ni<ł aparatu gębowego może u niektórych gatunków (koliszkl Psyllodea) _Przvr "Nka tułowia, rzadziej podlega redukcji (niektóre czerwce). Czułkl krótkie, dwuczi'^^ zakończone szczecłniastą witką (prawie wszystkie plewlki Auchenorrhy^J** Clcadodoa) łub znacznie dłuższe, nitkowate, utworzone przeważnie z ^-10 niekiedy zupełnie zredukowane (niektóre czerwce). Oczy złożone mogą byg _dobf' rozwinięto (większość przedstawicieli rzędu) lub rzadziej, całkowicie zredukowa (np. samice czerwców). Większość krajowych gatunków piewlków cechuje szoroki* tarczowate pronotum, dochodzące do nasady skrzydeł, spod którego wystaje tylko trójkątne I niewielkie mezonotum, zwane tarczką. Pronotum to Jest szczególnie silnio rozwinięte l dodatkowo zaopatrzone w 1-3 długie kolczaste wyrostki u gatunków z rodziny zgarbowatych Membracidae (zgarb rogaty Centrotus comutus F, mający trzy wyrostki oraz zgarb ostrożyca Gargara genlstae F. z jednym podłużnym wyrostkiem) (ryc. 85). W tropikach grupa ta jest znana szeroko dzięki swym niezwykłym kształtom,

Przednie skrzydła mają bardzo zróżnicowaną budowę l wygląd w różnych grupach tych pluskwiaków, W podrzędzte piewików są one mniej lub bardziej skórzaste, zwłaszcza u dużych form oraz często intensywnie wyb ar wionę (np. u plenikowatyćh Aphrophorldae i krasankowatych Cercopldae), u mniejszych gatunków są bardziej delikatne, lecz zawsze przynajmniej nieco twardsze od tylnych skrzydeł. Tylko cykady Cicadidae oraz niektóre inne drobniejsze i dachowało składające skrzydła pławiki mają obie pary skrzydeł całkowicie przejrzyste i błoniaste. Ponadto są one u wszystkich piewików podzielone na mniejszą, trójkątną I położoną przy wewnętrznej krawędzi skrzydła część, zwaną mlędzykrywką, oraz oddzieloną skośną bruzdą kławalną, pozostałą część, najczęściej z wyraźnie widocznym użytkowaniem. Jest ono przeważnie pełne I tylko wyjątkowo u form krótkoskrzydlych podlega redukcji.

Pluskwiaki równoskrzydle z pozostałych podrzędów, obejmowanych niekiedy wspólną nazwą Ster nor rhyncha (mszyce, koliszkl, mączliki I czerwce) mają skrzydła błoniaste o mniej łub bardziej zredukowanym użytkowaniu, aż do pojedynczych, podłużnych żyłek (u mączlików i samców czerwców).

Tylne skrzydła pluskwiaków równoskrzydłych są zawsze błoniaste, lecz w wielu grupach, zwłaszcza u form krótkoskrzydłych, redukują się, natomiast u samców czerwców mogą przekształcać się w cienkie wyrostki, przypominając nieco przezmianki muchówek (tzw. hamulohalterae). Uczne są grupy polimortlczne. których gatunki występują w postaci lorm długoskrzydłych, krótkoskrzydłych. a nawet całkowicie

nnibawlonych skrzydeł, przy czym niektóre z nich dominują w pewnych okresach JJ.,0 owadów (np. u mszyc) lub też zależą od płci (np. całkowicie bozskrzydłe samice gggrwedw).

Nteco mniej /.różnicowana jest budowa odnóży pluskwiaków równoskrzytftych. piowlkl I Koliszkl (z nielicznymi wyjątkami) zdolne są do wykonywania skoków, dzięki wydłużonym odnóżom III pary. typu skocznego. Bardzo swoiste są przednie odnóża cykad (głównie u larw, lecz częściowo zachowane także u form dorosłych) tworzące sprawny aparat czepny i grzebńy. Większość samic czerwców oraz puparia mączlików (stadium larwalne) mają całkowicie zredukowane odnóża.

Odwłok jest przeważnie duży I na ogół wyraźnie segmentowany, Samce cykad mają na brzusznej powierzchni części nasadowej odwłoka dobrze widoczne, błoniaste i często mlecznoblale narządy tympanalne, wytwarzające słyszalne dźwięki w części brzuszną odwłoka samic piewików mieści się wyraźnie widoczne i przeważnie szablaste pokładełko. a u samców para płytek genitalnych. Odwłok wielu mszyc zakończony jest stożkowatym wyrostkiem, tzw. ogonkiem, któremu towarzyszą bocznie ułożone, niekiedy długie rurki syfonalne (tzw. syfony).

Przechodzą przeobrażania niezupełna, przy czym u mączlików i czerwców występują stadia spoczynkowe, określane niekiedy niezbyt trafnie jako stadium „poczwarkowe*. U mączlików ma ono kształt owalnego, silnie spłaszczonego I nieruchomego puparium, które Jest wykorzystywane przy oznaczaniu gatunków.

Większość pluskwiaków równo*krzydtych należy do fitofogów ssących odżywiających się głównie sokami roślin okrytonasiennych, rzadziej niższymi roślinami i grzybami. Można Je spotkać w wielu środowiskach lądowych, w glebie I ściółce oraz na roślinach nawodnych. Żerują na powierzchni liści, łodyg I kor zenl (np. niektóre mszyce I czerwiec polski PorphyrophorapoMcal.) Występują niekiedy w ukryciu utworzonym z gęstych nitek woskowych (np. częsta na korze jabłoni bawełnlca korówka Erlosoma lanlgerum Hausm) lub w pienistej wydzielinie na wierzbach I olchach (pienlkl Aphrophoca sallcls DeGeer I A. alnl L.) oraz na roślinach zielnych (głównie najpospolitszy Z pienlkowatych — pienik ślinianka Phila&nus spumarlus L). Ślady żerujących pluskwiaków mogą być widoczne w postaci charakterystycznych nawet dla poszczególnych gatunków, uszkodzeń i zniekształceń organów roślinnych. Górne powierzchnie blaszek liściowych pokryte są często grubą warstwą słodkiej wydzieliny spadziowej wydzielanej głównie przez mszyce lub gęsto usiane drobnymi I jasnymi śladami nakłuć, dokbftarfymi głównie przez żelujące plewjkt I mszyce. Ta ostatnia grupa owadów często może wytwarzać stosunkowo duże i gatunkowo charakterystyczne wyrosła (zoocoecldla), zwłaszcza na pędach świerków (ochojmkowate Adelgtdae). liściach wiązów (kilka gatunków z redany bawełnlcowatych Pemphlgłdae) lub ogonkach liściowych topoli (bawełnlca Pemphigua tpp ). Większość mszyc cechuje ponadto złożony cykl życiowy, połączony często ze zmianą roślin żywiclelsMch i znacznym polimorfizmem poszczególnych stadiów życiowych.