DSCI0462

GATUNKI LITERACKIE >• GATUNKI LITERACKIE )

>ramat romantyczny

Satyra

Gatunki mieszane:

to gatunek liryczno-epicki wyrosły z poezji ludowej. Opowiada o legendarnych lub fantastycznych wydarzeniach. Fabuła ballady odznacza się zagadkowo-śdq, a rozgrywa się zazwyczaj wokół jednego zdarzenia. Ballada łączy elementy liryczne (nastrojowość, tajemniczość), epickie (narracja, fabulamość) i dramatyczne (dialogi, bohaterowie w działaniu). W Polsce gatunek ten uprawiali m.in. Adam Mickiewicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Bolesław Leśmian i Leopold Staff.

| to gatunek powstały w romantyzmie, który nawiązywał do dramatu średniowiecznego i teatru szekspirowskiego. Łączył w sobie elementy dramatu, epiki i liryki. Jego kompozycja jest otwarta — często zawiera elementy fantastyki i realizmu, komizm i tragizm. Zazwyczaj najważniejszą rolę pełnił w nim bohater walczący o szczytne ideały. W Polsce twórcami piszącymi w tym gatunku byli Adam Mickiewicz i Zygmunt Krasiński.

to utwór literacki ośmieszający i piętnujący ludzkie zachowania, obyczaje i cechy charakteru. Główne role odgrywają w niej ironia, groteska, wyolbrzymienie i karykatura. Satyra była już niezwykle popularna w poezji rzymskiej (Horacy). Polskimi twórcami satyry byli m.in. Franciszek Zabłocki, Ignacy Krasicki, Adam Narusze-Julian Ursyn Niemcewicz.

FTHT3 to dłuższy utwór wierszowany łączący elementy epiki i liryki, składający się z luźnych epizodów. Kluczową i pierwszoplanową postacią jest narrator traktujący opowiadane wydarzenia w żartobliwy i ironiczny sposób. Akcja jest dla niego doskonałym pretekstem do snucia kolejnych dygresji. Gatunek ten powstał i ukształtował się w okresie romantyzmu.

W Polsce najbardziej znanym poematem dygresyjnym jest „Beniowski* autorstwa Juliusza Słowackiego.

■    to parodia

poematu epickiego. Patetycznemu stylowi narracji towarzyszy błaha i przyziemna tematyka, co daje efekt komiczny. W literaturze polskiej poemat heroikomiczny popularny był zwłaszcza w okresie oświecenia (np. „Monachomachia* oraz „Myszeida* Ignacego Krasickiego).

to utwór, który łączy w sobie elementy gatunku romantycznej poezji narracyjnej oraz epiki i liryki.

Jej luźna i fragmentaryczna fabuła obfituje w momenty dramatyczne. Pierwszoplanowe znaczenie ma postać zbuntowanego bohatera skłóconego ze światem. W Polsce najwybitniejszymi przedstawicielami tego gatunku byli: Antoni Malczewski, Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki.

Gatunki pograniczne:

EEE9 to szkic o tematyce naukowej, filozoficznej, publicystycznej, który pozwala na swobodne przedstawienie swojego zdania i refleksji na dany temat. Oprócz elementów wykładu naukowego zawiera środki literackie (porównania, metafory) i skojarzenia. Znanymi polskimi eseistami byli Czesław Miłosz i Zbigniew Herbert.

PTIZ-TTI to gatunek publicystyczny obecny w prasie. Komentuje często w sposób żartobliwy i błyskotliwy aktualne wydarzenia społeczne i polityczne. Znani polscy felietoniści to Bolesław Prus, Antoni Słonimski, Stefan Kisielewski, Jerzy Pilch.

aLŁmjLLii to gatunek publicystyczno--literacki, mający charakter sprawozdania. Autor zazwyczaj jest świadkiem opisywanych wydarzeń. Oprócz relacji, reportaż zawiera także komentarz i ocenę sytuacji. Reportaże dzielą się (w zależności od tematyki) na wojenne, podróżnicze, sądowe, sportowe, społeczno-obyczajowe i inne. Najbardziej znanymi i cenionymi polskimi reportażystami są Hanna Krall, Ryszard Kapuściński i Jacek Hugo-Bader.