DSCN0601

238 5. Obliczeni;! wytrzymałościowe projektowe i sprawdzające

cym z niedoskonałości metody obliczeniowej. Sam współczynnik bezpieczeństwa, traktowany umownie, możemy obliczyć wzorem [wzór (5.38)]:

238 5. Obliczeni;! wytrzymałościowe projektowe i sprawdzające

Ul *«"»"•    §111

gg nun ~ *'oil

stopiert obciążenia w próbie FZG

Rys. 5.43. Ilustracja wyników badań olejów przekładniowych w próbie FZG/8,3/90 [N32]. 9_MT -średnia temperatura masy zębów kół testowych, 9_nnuxr ~ przyrost temperatury migawkowej na granicy zatarcia (obraz przybliżony, brak pełnych wyników),    - przyrost temperatury średniej

scałkowanej, uwzględniany w kryterium temperatury scałkowanęj, T_it — moment obciążający zębnik testowy i odpowiadający mu stopień I -r!2 obciążenia testowego, powodujący zatarcie przy smarowaniu badanym olejem, ISO-VG = v₄₀ - lepkość kinematyczna.

Przykład. Dla badanego oleju o lepkości ISO-VG68 zatarcie kół testowych FZG Test A/8,3/90 nastąpiło przy ósmym stopniu obciążenia: temperatura zatarcia [wzór (5.180)] wynosi 9* ■ 13*r + *w,«irSnm«r“ 130+1 -92 g 222°C

Istotna w tych obliczeniach jest znajomość temperatury zatarcia. 9_S, dla stosowanych materiałów kół współpracujących i oleju smarowego. Wyznacza się ją na podstawie testu FZG, przeprowadzanego na kołach próbnych (testowych) według znormalizowanej procedury DIN 51354. Korzystając z tabl. 5.19 i rys. 5.43 obliczymy temperaturę zatarcia (w °C) wzorem:

^    + ®nnw«T»    (5.180)

gdzie 9_Mx jest temperaturą masy zęba kół testowych (rys. 5.43), 9_nm,«T ~ maksymalnym przyrostem temeperatury migawkowej kół testowych (rys. 5.43), ^V«iT ~ względnym współczynnikiem spawalności, uwzględniającym wpływ obróbki cieplnej lub innego ulepszania powierzchniowego i związanej z tym struktury materiału na temperaturę zatarcia; wyznaczamy go wzorem;

Xw« T = Jfes    (5.181)

A WT

i gdzie X_w jest współczynnikiem doświadczalnym z tabl. 5.20, uwzględniającym | odporność na mikrospajanie przy zacieraniu, a X_WT — takim samym współczynnikiem, odnoszącym się do kół testowych w próbie zatarcia.

W przypadku korzystania z testów FZG przyjmuje się X_WJ = l. Skrót FZG pochodzi od nazwy ośrodka badawczego w RFN (Forschungsstelle fuer Zahnrae-der und Getriebe). Podstawowym testem jest test o symbolu FZG Test A/8,3/90, j co oznacza, że koła próbne mają kształt A, prędkość obwodowa wynosi v — 8,3 m/s, temperatura kąpieli olejowej wynosi 90° C. Większy zakres prędkości obwodowych, v = 8,4 — 25,2 m/s, oraz temperatur oleju 60-r-200°C, występuje w i testach angielskich według metody IP 166/65 (IP — skrót dla Institute of j Petroleum). W testach amerykańskich według ASTN D 1947-68 Standard, prowadzi się badania metodą Rydera przy prędkościach obwodowych 46,5 m/s, dotyczących głównie olejów do przekładni turbinowych.

Tablica 5.20. Współczynnik odporności na mikrospajanie przy zacieraniu się zębów X_w

Materiał	Xw
Stal nawęglana, hartowana:
— o zawartości austenitu mniejszej od przeciętnej	1,15
— o przeciętnej zawartości austenitu (około 20°/0)	1.00
— o zawartości austenitu większej niż przeciętna	0.85
Stal azotowana w kąpieli lub gazowo	1.50 1
Stal z powloką miedziową	1.50
Stal z powloką fosforanową	1,25
Pozostałe gatunki stali do ulepszania i hartowania	1,00

i

i