DSCN1716

Instytucja 65

akceptacji przez zbiorowość wytworzonych innowacji - kwestie te szczegółowo są badane m.in. w ramach dyfuzjonizmu, a także (w inny sposób) w obrębie różnego typu badać marketingowych. Wyodrębnia się poszczególne kategorie społeczne w zależności od stosunku do innowacji (zob. [E M. Rogers 1983]): analizuje się przebieg procesu przyjmowania (bądź odrzucenia lub nawet modyfikacji) innowacji w różnych społecznościach. Wskazuje się, iż proces nasycenia innowacjami nie przebiega w sposób prostoliniowy; w początkowym i końcowym okresie zmiany nasycenia są stosunkowo niewielkie, natomiast w okresie środkowym następuje gwałtowny przyrost osób (środowisk) przyjmujących innowację. W życiu społecznym często pojawia się moda lub swoiste „szaleństwo” dotyczące raptownego i bardzo szerokiego zapotrzebowania na określoną nowość.

Druga zasadnicza kwestia dotyczy ustalenia warunków sprzyjających wytworzeniu innowacji. Wyłaniają się tu kwestie związane z możliwością kierowania tym procesem, ustalenia, od czego zależy jego powodzenie. P.F. Drucker [1992] wskazuje siedem źródeł celowej innowacji: to, co nieoczekiwane, niezgodności, potrzeby procesu, struktury przemysłu i rynku, demografia, zmiany w sposobach postrzegania oraz nowa wiedza.

Zdolność generowania innowacji oraz możliwość ich wdrożenia zależą nie tylko od czynników technicznych, lecz przede wszystkim od czynników społecznych i kulturowych. W tym znaczeniu często mówi się o społeczeństwie innowacyjnym - społeczeństwie nastawionym na zmiany (zob. [S. Kwiatkowski 1990]). Jest kwestią dyskusyjną, na ile jest to koncepcja będąca jedynie wyrazem swoistej ideologii „nowoczesności", a na ile wzorzec ukazujący tendencje zachodzących zmian społecznych. W tym drugim przypadku wyłania się z kolei problem odporności systemu społecznego na permanentne zmiany i zagrożenie utraty tożsamości kulturowej. (A.S.)

Zob. dyfuzja, moda. opór wobec zmian, postmodernizm. przedsiębiorczość, rozwój społeczny, zasada ekonomii wysiłku, zmiana społeczna.

Literatura:

Drucker P.F., 1992, Innowacja i przedsiębiorczość Praktyka i zasady, PWE, Warszawa. Franccschini E., 1996, IPIadcy świata. Tenten. Warszawa.

Kwiatkowski S., 1990, Społeczeństwo innowacyjne, PWN, Warszawa.

McCall G.J., Simmons J.L.. 1982. Soctai Psycholog}’. A Sociological Approach, Free Press, New York, London.

Mcrton R.K.. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN. Warszawa.

Rogers E.M., 1983. Diffusion of łnnovations, Free Press, New York.

Schumpctcr J„ 1960, Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa.

Webber R.A., 1990. Zasady zarządzania organizacjami, PWE, Warszawa.

Instrumentalna teoria kultury, zob. potrzeba.

Instytucja, zespół powtarzających się czynności społecznych uregulowanych w sposób normatywny i realizujących istotne funkcje społeczne'. Instytucje są „narzędziami" służącymi zaspokajaniu potrzeb. Aspekt ten silnie akcentuje Władysław Piwowarski [1993, s. 69] — instytucja to „struktura społeczna służąca trwałemu zaspokojeniu różnego rodzaju potrzeb ludzkich, tj. ważnych potrzeb całego społeczeństwa albo określonych grup w społeczeństwie". Jan Szczepański [1970, s. 203] wskazuje na cztery sposoby definiowania pojęcia instytucji: I) „grupy osób powołanych dla załatwienia spraw doniosłych dla całej zbiorowości". 2) „formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy w imieniu całości", 3) zespół urządzeń materialnych. 4) role społeczne. W ujęciu tym instytucja to osoby oraz przydzielone im środki i unormowane czynności, jakie te osoby mają wykonywać w imieniu i na rzecz szerszej zbiorowości.